Podstawy prawne i obowiązki Państwowej Straży Pożarnej
Państwowa Straż Pożarna (PSP) jest umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formacją, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.
Państwowa Straż Pożarna jest formacją otwartą na współpracę ze wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w zapewnienie odpowiednio wysokiego poziomu bezpieczeństwa, współdziałanie ze strażami pożarnymi i służbami ratowniczymi innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych oraz odrębnych przepisów. Fakt ten jest usankcjonowany zapisem w ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej.
Rola działań prewencyjnych i profilaktycznych
Rozpoczynając od roli wszelkich działań prewencyjnych i profilaktycznych w całym Systemie Bezpieczeństwa RP trzeba podkreślić przede wszystkim złożoność pojęcia Bezpieczeństwa Narodowego. Według W. Kitlera w jego zakres wchodzi: bezpieczeństwo ideologiczne, kulturowe, społeczne, ekologiczne, powszechne, publiczne, w znaczeniu węższym także bezpieczeństwo militarne i polityczne. Każda z tych płaszczyzn może mieć wpływ na ogólne bezpieczeństwo całego państwa, narodu. Dany rodzaj bezpieczeństwa niesie ze sobą także zagrożenia. Jasno wynika z niego, że bezpieczeństwo narodowe to niezliczona ilość czynności, które wykonywane są każdego dnia, w celu jego umocnienia oraz utrzymania.
Działania profilaktyczne i prewencyjne to pośrednia forma dbania o nasze bezpieczeństwo. Świat stale się rozwija, dostępność informacji stale przełamuje kolejne bariery. Strażacy za pośrednictwem wszelkich ww. działań prewencyjnych i chęcią dalszego przekazywania ich na każdej możliwej płaszczyźnie relacji międzyludzkich dbają o nas i nasze otoczenie.
Obok wielu zadań statutowych Państwowej Straży Pożarnej w dziedzinie profilaktyki najważniejszymi stają się:
- prewencja i bierna ochrona przeciwpożarowa,
- profilaktyka przeciwpożarowa (prewencja pożarowa),
- rozpoznawanie zagrożeń pożarowych,
- wykonywanie zadań kontrolno-rozpoznawczych,
- nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,
- prowadzenie prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony ludności.
Prewencja i bierna ochrona przeciwpożarowa
W dziedzinie szeroko pojętej profilaktyki PSP ważnymi zadaniami są prewencja i bierna ochrona przeciwpożarowa poprzez nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych wraz z prowadzeniem prac naukowo-badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony ludności. W obszarze prewencji i biernej ochrony przeciwpożarowej obowiązki te pełnią właściwe komendy powiatowe lub komendy miejskie PSP.
Prewencja Pożarowa prowadzona przez PSP
Zadania prewencji pożarowej PSP realizuje poprzez działania, do których należy:
- analizowanie przyczyn powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów i innych zdarzeń oraz opracowanie wniosków zmierzających do ich eliminowania,
- opracowywanie i wprowadzanie do powszechnego stosowania przepisów przeciwpożarowych określających obowiązki osób fizycznych i podmiotów prawnych, wymagania przeciwpożarowe, wyposażenie w techniczne środki zabezpieczenia, zasady postępowania na wypadek powstania zagrożenia,
- informowanie, zaznajamianie i szkolenie społeczeństwa, załóg pracowniczych, mieszkańców z istniejącymi zagrożeniami, zasadami bezpieczeństwa pożarowego
i postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia, - nadzorowanie i kontrolowanie przestrzegania przepisów i wymagań przeciwpożarowych oraz wykonywania obowiązków wynikających z nich,
- prowadzenie spisu materiałów oraz czynności, z których jasno wynika, że gdy nie będziemy ich przestrzegać możemy zostać ofiarą pożaru,
- ocena zagrożenia wybuchem,
- kontrola wyposażenia obiektów w gaśnice
- sprawdzanie zastosowania stałych obiektów gaśniczych,
- informowanie o zastosowaniu systemu sygnalizacji pożarowej oraz systemu dźwiękowego w przypadku pożaru,
- zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów,
- zabezpieczeniem przeciwpożarowym zbiorów rolnych które są łatwopalne oraz ich transportem i składowaniem.
Profilaktyka Pożarowa prowadzona przez PSP
Profilaktyka przeciwpożarowa w budynkach mieszkalnych polega na właściwym przygotowaniu budynków do ochrony przeciwpożarowej poprzez wykonanie następujących przedsięwzięć: usunięcie wszystkich zbędnych materiałów łatwopalnych, zabezpieczenie budynków w podręczne środki gaśnicze i w podręczny sprzęt gaśniczy. Jest to aspekt najważniejszy dla każdego z nas.
Wykonywanie zadań kontrolno-rozpoznawczych
W działaniach przeciwpożarowych PSP realizuje właśnie zadania kontrolno-rozpoznawcze. Zadania te określone są w Ustawie o Państwowej Straży Pożarnej z dnia 24 sierpnia 1991 r. oraz w rozporządzeniu MSWiA z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów
Kolejnymi działaniami PSP w dziedzinie działań profilaktycznych jest kontrola związana z zastosowaniem określonych rozwiązań konstrukcyjnych budynków (obiektów), która wiąże się z zainstalowaniem urządzeń technicznych oraz wdrożenia określonych zasad prowadzenia ewakuacji w istniejących warunkach, tak aby ewakuacja przebiegała pomyślnie. Stworzenie warunków do prowadzenia skutecznych działań ratowniczych oznacza zapewnienie środków alarmowania straży pożarnych i innych jednostek, umożliwienie im dojazdu do obiektu lub na teren oraz wykonaniu urządzeń ułatwiających prowadzenie działań (urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, stałe drabiny pożarowe itp.).
Prewencja i profilaktyka społeczna
Oprócz działań profilaktycznych PSP duże znaczenie mają również podejmowane wszelkie działania związane z prewencją społeczną. Z definicji pojęcia prewencji społecznej jasno wynika, że są to czynności, które mają na celu dostarczenie wiedzy oraz wszelkich niezbędnych informacji dzięki którym zmienią się postawy ludzi oraz wzrośnie świadomość w społeczeństwie.
Zapotrzebowanie na prewencję społeczną pojawiło się wraz z rozwojem społeczeństw, pojawiają się nowe technologie, zapotrzebowanie na sprawny system informatyczny, dążenia do posiadania skutecznego i najnowocześniejszego sprzętu ratowniczego, aby społeczeństwo mogło czuć się i być bezpiecznym. Towarzyszący nam dynamiczny rozwój nauki i techniki otwiera wiele możliwości do usprawniania naszych celów.
Po wielu latach analiz danych widać, że mimo wszystko trudno zmienić pewne parametry. Chodzi tu przede wszystkim o czas dojazdu na miejsce zdarzenia, ponieważ uwarunkowany jest on natężeniem ruchu, wielkością miasta, rozmieszczeniem jednostek ratowniczych, pobieraniem właściwych danych na temat adresu zdarzenia. Nawet szybkie i najnowocześniejsze pojazdy nie są w stanie sobie z tym poradzić, dlatego też coraz większą popularność zdobywa sentencja: ,,lepiej zapobiegać niż leczyć” – autorstwa Hipokratesa.
Prewencja Społeczna PSP jest związana z prowadzeniem wielu akcji edukacyjnych o charakterze informacyjnym i uświadamiającym. Działania podjęte w ramach prewencji społecznej zwiększają świadomość społeczną wśród dorosłych, dzieci i młodzieży z zakresu ochrony przeciwpożarowej oraz bezpiecznego zachowania się w obliczu zagrożeń.
Najprostszą formą są spotkania w luźnej atmosferze połączone z pogadanką, organizowane najczęściej w formie wycieczek po jednostkach organizacyjnych PSP. Tu organizowane są pokazy sprzętu ratowniczego i samochodów specjalnych oraz pokazy działań ratowniczych, które organizują strażacy Jednostek Ratowniczo – Gaśniczych (JRG).
Zapoznawanie dzieci z zadaniami, które wykonuje straż pożarna, często ogranicza
się do jednodniowej wizyty w jednostce ratowniczo -gaśniczej, podczas której mają możliwość zwiedzenia pomieszczeń wypoczynkowych strażaków, obejrzenia ześlizgu, przymierzenia hełmu czy spróbowania swoich sił w pojedynku z wężem gaśniczym. Dla przykładu w 2022 roku Szkolna Jednostka Ratownicza Centralnej Szkoła PSP w Częstochowie przyjęła 2606 osób (dzieci i opiekunów) w 51 wycieczkach.
Bezpieczeństwo, bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo wewnętrzne, bezpieczeństwo narodowe, poczucie bezpieczeństwa to niektóre tylko pojęcia, jakie często wymieniane są w debacie publicznej prowadzonej na różnych poziomach, zarówno w kontekście relacji międzynarodowych, bezpieczeństwa państwa, a także w odniesieniu do bezpieczeństwa społeczności lokalnych. Nie ulega wątpliwości, że kwestia zapewnienia bezpieczeństwa obywatelom jest jednym z najważniejszych zadań państwa. Od pomyślnej i skutecznej realizacji tego zadania zależy w równym stopniu rozwój poszczególnych jednostek jak i całych społeczności.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 24 sierpnia o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2022 r., poz. 1969), art. 1 pkt 2 podpunkt 8.
Waldemar Kitler: Zakres bezpieczeństwa państwa (narodowego)
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r, o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2022 r., poz. 1969), Roz. 1, Art. 1.1, pkt. 2.
Pecio M., Społeczno-ekonomiczne koszty pożarów, [w:] Czerwona księga pożarów, Tom I, CNBOP-PIB, Józefów 2016, s. 84.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz.U. z 2005, Nr 225, poz. 1934), art. 23, ust.3.
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa tuliszkowskiego: Czerwona Księga Pożarów tom 2, Józefów 2016, Część 1, s.75
Analiza działalności CS PSP w Częstochowie za 2022 rok ,
Zalewski P., Teoretyczne i praktyczne aspekty działań profilaktycznych podejmowanych na terenie województwa świętokrzyskiego na przykładzie programu Bezpieczne świętokrzyskie., Kultura Bezpieczeństwa. Nauka-Praktyka-Refleksje, s. 260.
Weronika Placek: Działania Prewencyjne Państwowej Straży Pożarnej, praca licencjacka.
Bezpiecznik.org 