Występujące zmiany klimatyczne mają zauważalny wpływ na dostępność surowców naturalnych na całym świecie, w szczególności mowa tutaj o wodzie pitnej. Wzrost średniej rejestrowanej temperatury, zmiana sposobów występowania opadów atmosferycznych czy też większa częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych takich jak susze, powodzie, mają szczególnie niekorzystny wpływ na występujący już aktualnie kryzys występowania zasobów wodnych. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest ciągle narastająca presja ze względu na wciąż kurczące się zasoby wody, co też finalnie prowadzi do konfliktów pomiędzy zagrożonymi deficytami społecznościami, regionami czy też całymi krajami.
Trzeba by więc zadać sobie pytanie, w jaki sposób zachodzące zmiany klimatyczne wpływają na występowanie konfliktów o zasoby wodne oraz jakie są możliwości w przeciwdziałaniu temu wyzwaniu?
Ze względu na znaczny wzrost występowania, ale także intensywności pojawiających się zjawisk klimatycznych, zaczyna pojawiać się realne zagrożenie w postaci konfliktów zbrojnych w celu walki o zasoby wodne. Doprowadzi to do destabilizacji wielu regionów na całym świecie, politycznej, ale także społecznej.
Jednym z głównych czynników powodujących zbliżający się kryzys wodny jest ciągle zwiększająca się populacja ziemska. Oprócz podstawowego zagrożenia związanego z brakiem naturalnego zapotrzebowania człowieka na ten zasób, musimy także pamiętać o wykorzystywaniu go w celach higienicznych, uprawiania rolnictwa czy też przygotowania przez nas żywności. Dodatkowo produkcja przemysłowa oraz oferowane usługi znacznie nadszarpują posiadane zasoby wodne. Jak jednak wskazują statystyki, nawet te podstawowe potrzeby nie są zaspokajane w niektórych regionach. Na podstawie zebranych danych uważa się, że problem ten dotyka około 20% (około 1,2 mld ludzi) całej ludności świata. Niestety skala tego zjawiska jest większa. Około 0,5 mld ludności jest bliskie to znalezienia się w takiej sytuacji. Następne 1,6 mld nie posiada dostępu do wystarczającej ilości czystej wody z powodu braku wystarczającej ilości środków mogących posłużyć do jej nabycia.
Kolejnym problemem w tej materii jest globalny wzrost temperatury powietrza, który w konsekwencji prowadzi do wzrostu parowania. Ma to wpływ na naturalnie występującą roślinność, ale także na pola uprawne. Szczególnie narażone na ten efekt są regiony, których już dotyka susza.
Warto także wspomnieć w tym miejscu o ludzkim błędzie. Mowa tutaj szczególnie o podjętych decyzjach o budowie tam czy też zbiorników wodnych w miejscach, gdzie eksploatuje one występujące na danym terenie zasoby wodne. Występujące w takich zbiornikach parowanie przyczynia się do dodatkowego ubytku wody dostępnej dla ludzi zamieszkujących tereny dalszego biegu rzeki.
Brak dostępu do wody nie jest jednak jedynym problemem w omawianym temacie. Jakość występującego zasobu na danym terenie także ma ogromne znaczenie. Szacuje się, że aż około 80% występujących wszystkich zachorowań w krajach rozwijających się jest spowodowana złą jakościowo wodą. Część z pobieranej płynów tych regionach pochodzi ze źródeł, które bogate są w organiczne życie szkodzące człowiekowi. Występujące naturalnie źródła wody często są zanieczyszczone nawozami czy też pestycydami. Zasobny mogą też być zanieczyszczone również ściekami z gospodarstw domowych, ale także z zakładów przemysłowych czy też środków transportu wodnego.
Wyżej przedstawione sytuacje niestety nierzadko prowadzą do konfliktów zbrojnych czy też doprowadzają do ich zaostrzania. Przykładem tego drugiego będzie szczególnie intensywne zanieczyszczenie zasobów wodnych w Gazie, co nieraz doprowadzało do zaostrzenia się konfliktu pomiędzy Izraelem a Palestyną. Podobną sytuacją jest ciągle pogarszająca się jakość wód Eufratu, co znowu prowadzi do napięć między trzema państwami – Turcją, Syrią oraz Irakiem. Kolejnym punktem zapalnym jest Tama Wielkiego Odrodzenia zbudowana przez rząd Etiopii. Problemem tutaj jest uzupełnianie zbiorników wodnych wyżej wymienionej tamy. Aby Egipt, dla którego kwestia tamy jest kwestią bezpieczeństwa wewnętrznego, mógł zaspokoić swoje zapotrzebowanie na wodę przy jak najniższych stratach, zbiorniki musiałby zapełniać się 21 lat. Etiopia zaś jest za rozwiązaniem drastycznym, które zakłada zapełnianie zbiorników w 3 lata. Spowodowałoby to stracenie przez Egipt aż 67% upraw. Przykładem zaś wystąpienia konfliktu zbrojnego o zasoby wodne może być ciągnący się konflikt pomiędzy Tadżykistanem i Kirgistanem. Oba te państwa walczą ze sobą o dostępne zasoby wodne obecne w tym regionie, przy czym w samym 2021 r. ofiarami tego konfliktu padło co najmniej 41 osób, a 200 zostało rannych.
Ważnym elementem rozwiązywania kryzysowej sytuacji z dostępnością zasobów wodnych jest współpraca międzynarodowa. Współpraca ta umożliwia państwom np. dzielenie się wodą na obszarach, gdzie występuje nadmiar wody, z regionami, które borykają się z deficytem. Mechanizmy takie jak międzynarodowe umowy o współpracy w zakresie zarządzania dystrybucją H2O mogą pomóc w zapobieganiu konfliktom i promowaniu pokojowego rozwiązania występujących problemów. Kolejnym aspektem może być tutaj współpraca przy budowie infrastruktury wodnej, takiej jak zapory, systemy nawadniające czy oczyszczalnie ścieków. Wspólne inwestycje w infrastrukturę mogą poprawić dostępność wody dla wszystkich zaangażowanych stron oraz zminimalizować ryzyko konfliktów o zasoby. Tym, co także może pomóc w zapobieganiu, ale także rozwiązywaniu istniejących już konfliktów, jest wymiana wiedzy i technologii. Dzięki współpracy międzynarodowej państwa mogą wymieniać się doświadczeniami, praktykami czy też technologią w kwestii zarządzania zasobami wodnymi.
Tym, co także może pomóc w sprawie rozwiązania tego problemu, są innowacje technologiczne. Mogą one przyczynić się do efektywniejszego wykorzystania dostępnych płynów poprzez rozwój nowoczesnych systemów monitorowania i zarządzania zużyciem wody. Na przykład, inteligentne systemy nawadniania mogą dostosowywać podaż do potrzeb roślin, zmniejszając straty wody i minimalizując nadmierną konsumpcję. Dodatkowo nowe technologie oczyszczania H2O pozwalają na skuteczniejsze usuwanie zanieczyszczeń, co jest kluczowe dla zapewnienia dostępu do czystej wody pitnej. Innowacyjne metody oczyszczania, takie jak nanofiltracja czy technologie oparte na promieniowaniu UV, mogą być bardziej wydajne i ekologiczne niż tradycyjne metody. Ostatnim już, bardzo innowacyjnym sposobem, jest desalinizacja. Jest to przetwarzanie wody morskiej lub brachicznej na wodę słodką. Nowoczesne technologie desalinizacji, takie jak odwrócona osmoza lub technologie membranowe, stają się coraz bardziej efektywne i ekonomicznie opłacalne.
Konflikty o zasoby wodne są realnym zagrożeniem, którego eskalacja może mieć poważne konsekwencje dla społeczeństw i gospodarek. Jednakże, poprzez odpowiednie zarządzanie zasobami wodnymi, inwestycje w technologie oszczędzające wodę oraz promowanie współpracy międzynarodowej, istnieje możliwość łagodzenia tych konfliktów i zapewnienia stabilności w regionach objętych tym zagrożeniem.
Monitorowanie trendów w dostępności wody, analiza występujących konfliktów o zasoby wodne oraz ocena skuteczności podejmowanych aktualnie działań mogą posłużyć do weryfikacji tezy o konieczności skutecznego zarządzania zasobami wodnymi w kontekście zmian klimatycznych. Sukcesem będzie zmniejszenie częstotliwości i skali konfliktów występujących z powodu braków zasobów wodnych albo jej zanieczyszczenia oraz poprawa dostępności wody dla wszystkich społeczności na świecie.
Bibliografia:
Tama Wielkiego Odrodzenia w Etiopii – konflikt o Nil bliski rozwiązania
Walka o wodę. Rośnie ryzyko konfliktów na świecie [MAPA]
Zanieczyszczenie wody, rodzaje zanieczyszczeń – jak pomóc środowisku?
Bezpiecznik.org 