Hybristofilia jest zjawiskiem, które wzbudza coraz większe zainteresowanie w dziedzinie psychologii i socjologii. Polega na romantyzowaniu przestępców i idealizowaniu ich, pomimo ich brutalnych i często przerażających działań. Osoby dotknięte tym zjawiskiem często postrzegają przestępców jako bohaterów lub ofiary, co może prowadzić do patologicznych postaw i zachowań.
Fenomen ten jest szczególnie niepokojący, ponieważ wpływa na różne grupy wiekowe i może mieć poważne konsekwencje społeczne. Wśród młodzieży, która jest w kluczowej fazie kształtowania tożsamości, romantyzowanie przestępców może zakłócać proces rozwoju i prowadzić do przyjęcia destrukcyjnych wzorców. Wśród dorosłych, tego typu postawy mogą wpływać na postrzeganie norm społecznych i moralnych oraz prowadzić do niebezpiecznych relacji.
Definicja parafilii
Parafilia to zaburzenia preferencji seksualnych, w których podniecenie lub zadowolenie seksualne jest związane z nietypowym bodźcem lub zachowaniem. Oznacza to preferowanie innych obiektów lub zachowań seksualnych niż te, które są powszechnie akceptowane. W zależności od tego, co dana osoba uznaje za szczególnie atrakcyjne, a jednocześnie sprzeczne z powszechnymi normami, wyróżnia się różne rodzaje parafilii, gdy:
- dotyczy dziecka – mamy do czynienia z pedofilią;
- nie uwzględnia zgody partnera – występują sadyzm, ekshibicjonizm, podglądactwo;
- prowadzi do bólu, upokorzenia, przykrości – mowa o sadyzmie lub masochizmie;
- dotyczy obcowania płciowego z martwym ciałem – jest to nekrofilia;
- dotyczy obcowania płciowego ze zwierzęciem – zoofilia.
Osoby, u których zdiagnozowano parafilię, często nie są zainteresowane zmianą swojego stanu, ponieważ czerpią z niego przyjemność. Większość z nich szuka pomocy dopiero pod presją otoczenia, takiego jak rodzina czy małżonek, z obawy przed konsekwencjami prawnymi, lub z powodu nakazu sądowego, jeśli ich zachowania mogą prowadzić do karalnych czynów. Leczenie jest utrudnione, gdy pacjent zaprzecza istnieniu problemu lub nie chce koncentrować się na parafilii. Proces terapii komplikuje także częste współwystępowanie parafilii z innymi zaburzeniami, takimi jak zaburzenia osobowości czy uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy leków, szczególnie w przypadku parafilii związanych z przemocą wobec innych. U osób z parafilią typu pedofilia, podjęcie leczenia znacząco zmniejsza częstotliwość dewiacyjnych zachowań seksualnych.
Definicja hybristofilii
Innym przykładem rzeczonych zaburzeń jest hybristofilia, która charakteryzuje się pociągiem seksualnym do przestępców (często gwałcicieli czy morderców). Przyczyny występowania tej parafilii mogą być związane z tym, że niebezpieczni lub przestępczy mężczyźni często mają cechy tzw. ciemnej triady, czyli narcyzmu, makiawelizmu i psychopatii. Badania sugerują, że tacy mężczyźni mogą być atrakcyjni dla kobiet o specyficznym profilu osobowościowym z różnych powodów. Wpływ na wybór partnerów mogą mieć również doświadczenia z dzieciństwa i wczesne więzi emocjonalne – kobiety, które doświadczyły wykorzystywania w dzieciństwie, częściej wybierają agresywnych partnerów. Również społeczeństwo i kultura mogą kształtować postrzeganie atrakcyjności takich mężczyzn, np. poprzez promowanie tradycyjnych ról płciowych, gdzie kobieta ma być uległa, a mężczyzna dominujący. Według psychologów hybristofilia może wynikać z pierwotnych instynktów – agresja przestępcy symbolizuje jego siłę i status samca alfa, co przyciąga kobiety, które podświadomie uważają, że związek z takim mężczyzną zapewni przetrwanie im i ich potomstwu.
Psycholog sądowy Katherine Ramsland sporządziła listę powodów, dla których kobiety wiążą się z seryjnymi mordercami lub ich poślubiają:
- wiara, że mogą zmienić przestępcę;
- widzenie w przestępcy cech dziecka i chęć opieki nad tą stroną jego osobowości;
- pragnienie zwrócenia na siebie uwagi publicznej;
- dążenie do spełnienia fantazji o idealnym mężczyźnie, który w ich mniemaniu nie zdradza i skupia się wyłącznie na nich;
- trudności w znalezieniu partnera w inny sposób;
- niezrozumiała potrzeba bycia w związku, który nie może zostać skonsumowany w tradycyjny sposób.
Powyższe powody określane są mianem pasywnej hybristofilii, z kolei aktywna to branie udziału w zbrodniach popełnianych przez przestępcę – tzw. syndrom Bonnie i Clyde’a.
Ponieważ hybristofilia jest zjawiskiem słabo zbadanym, nie ma jednoznacznych metod jej leczenia. W niektórych przypadkach może być wskazana psychoterapia poznawczo-behawioralna, czasami stosuje się również terapię grupową lub leczenie farmakologiczne. Ostateczny wybór metody zależy jednak od indywidualnych potrzeb i zachowań osoby z tym rodzajem parafilii. Kobiety (ponieważ to one najczęściej posiadają opisywaną parafilię), które przyciąga relacja z przestępcami, narażają swoje życie na poważne ryzyko, dlatego też niezmiernie ważne jest zasięgnięcie pomocy w celu zniwelowania tego zaburzenia.
Przykłady
Jeden z najbardziej znanych przypadków zbiorowej hybristofilii sięga lat 90 ubiegłego wieku i dotyczy Theodore’a Robert’a Bundy’ego – seryjnego mordercy, gwałciciela i nekrofila, który przyznał się do trzydziestu zabójstw. Lata 1979–1989 w życiu Teda Bundy’ego były okresem nieustannych procesów, wyroków i apelacji. Jednak poza więzieniem i salą sądową, jego postać zaczęła zyskiwać na popularności. Bundy otrzymywał codziennie dwieście listów, a największe stacje telewizyjne i agencje prasowe zabiegały o wywiady z nim. Z seryjnego mordercy stał się z czasem ikoną popkultury. Był jednocześnie idealnym kandydatem na męża, syna czy brata oraz groteskowym zaprzeczeniem wszystkich przypisywanych mu wartości. To niezwykle kontrastowe połączenie sprawiało, że niektórzy wierzyli w jego niewinność, podczas gdy inni go odrzucali. Jego proces był pierwszym w historii transmitowanym na żywo, co uczyniło go medialną postacią. Był także w związku małżeńskim z Carole Ann Boone, która mimo procesu wierzyła w jego niewinność. Nawet po skazaniu Bundy’ego na śmierć, Boone przeprowadziła się bliżej więzienia, aby często go odwiedzać. Dopiero gdy Bundy zgodził się ujawnić miejsca, gdzie ukrył ciała swoich ofiar, Boone zrozumiała jego winę i zdecydowała się od niego odejść. Po śmierci Bundy stał się bohaterem wielu filmów dokumentalnych i fabularnych, książek, jak i również piosenek z różnych gatunków muzycznych. Jego postać na stałe wpisała się w świadomość zbiorową nie tylko Amerykanów, ale i ludzi na całym świecie.
Bieżącym przykładem zjawiska hybristofilii jest sprawa Wade’a Wilson’a, który w 2019 roku został oskarżony o brutalne zabójstwa dwóch kobiet, został skazany na karę śmierci przez ławę przysięgłych w hrabstwie Lee na Florydzie. Wilson został uznany za winnego uduszenia Kristine Melton oraz pobicia, uduszenia i przejechania samochodem Diane Ruiz. Wyrok zapadł po długim procesie, w trakcie którego Wilson wielokrotnie próbował zmieniać swoje zachowanie i wygląd (poprzez zakrywanie licznych tatuaży i przebieranie więziennego kombinezonu na elegancki garnitur), próbując wywrzeć wpływ na opinię przysięgłych. Obrona próbowała przekonywać, że Wilson zmaga się z chorobą psychiczną i uzależnieniem od narkotyków, które miały wpływ na jego zachowanie. Z kolei prokuratorzy przedstawili Wilsona jako osobę motywowaną nienawiścią, chęcią kontroli i pożądaniem. Po ogłoszeniu wyroku, zastępczyni prokuratora stanowego, Sara Miller, stwierdziła, iż oba morderstwa były wyjątkowo odrażające, straszne i brutalne. Morderca w trakcie procesu miał przez większość czasu niewzruszony wyraz twarzy, jednak kiedy opisywano jego przestępstwa, na jego twarzy pojawiał się uśmiech. Pomimo jego arogancji i przerażających słów o jednej z ofiar, po której, jak rzekł, jeździł dopóki nie wyglądała jak spaghetti, stał się obiektem westchnień wielu kobiet. Obecnie na platformie TikTok znajduje się niemalże 90 mln postów na temat mordercy, gdzie większość z nich nawołuje do jego uniewinnienia lub twierdzi, że z chęcią wybrałyby się z nim na randkę, ponieważ jest przystojny.
Istnieją portale randkowe, na których można przeglądać profile więźniów. Niektóre z nich oferują opcję filtrowania, pozwalając na wybór, czy mężczyzna ma być spod znaku Koziorożca czy Lwa. Użytkownicy mogą także wybierać, jaki typ kary odbywa więzień – dożywocie czy oczekiwanie na karę śmierci. W ten sposób 29-letnia Brytyjka, Jennifer Butler, poznała 23-letniego Christophera Mosiera. Zrezygnowała z męża i trójki dzieci, aby poślubić nową miłość. Przestępcy często przedstawiają się w samych superlatywach, zapewniając, że uwielbiają sprawiać kobietom przyjemność i widzieć ich uśmiech. Jednak perspektywa zmienia się, gdy zainteresowana dowiaduje się, że mężczyzna czeka na wyrok śmierci za morderstwo.
Negatywne skutki zjawiska
Romantyzowanie przestępców stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju jednostki, szczególnie w fazie dojrzewania, kiedy to dzieci przechodzą istotne zmiany fizyczne i psychiczne. Zgodnie z teorią Eriksona, ten okres rozwoju psychospołecznego, charakteryzujący się konfliktem między tożsamością i jej pomieszaniem, jest kluczowy. Właściwe rozwiązanie tego konfliktu wpływa na osobowość i zdolność do autodeterminacji w przyszłości. W fazie dojrzewania istnieje ryzyko negatywnej tożsamości, dyfuzji tożsamości oraz rozproszenia ról społecznych, co może prowadzić do problemów takich jak brak pewności siebie czy izolacja. Subkultury młodzieżowe, w tym grupy związane z przestępczością, mogą hamować prawidłowy rozwój, a uczestnictwo w nich często ma długofalowe negatywne skutki. Skrajnym skutkiem wpływu subkultur przestępczych są przestępstwa naśladowcze, które mogą inspirować potencjalnych przestępców.
W celu zniwelowania występowania hybristofilii istotnym jest edukowanie na ten temat, interweniowanie w przypadku spotkania się z tym zjawiskiem, wprowadzenie regulacji medialnych, takich jak kontrola treści czy etyka mediów, a także szerzenie świadomości na temat występowania rzeczonej parafilii wśród wszystkich grup wiekowych i przedstawicieli każdej z płci. Jednak te ogólne postulaty mogą jedynie wyznaczać kierunek działań profilaktycznych, nie tworząc konkretnego modelu interwencji. Dlatego kluczowe jest pogłębienie badań teoretycznych i empirycznych nad romantyzowaniem przestępców, aby opracować skuteczne środki zapobiegawcze i przeciwdziałać jego negatywnym skutkom.
Podsumowanie
Hybristofilia stanowi poważny problem społeczny, szczególnie wśród młodzieży. Osoby cierpiące na tę parafilię wykazują fascynację przestępcami, często idealizując ich i ignorując brutalne czyny, za które zostali skazani. Zjawisko to może być wynikiem wpływu mediów, w których przestępcy często przedstawiani są w sposób glamuryzujący, oraz osobistych predyspozycji i doświadczeń. Szczególnie młode osoby nie są świadome jak szkodliwy jest obecny trend na gloryfikowanie przestępców. Platformy takie jak TikTok czy Instagram powodują szybkie popularyzowanie się treści, które wielokrotnie są nieodpowiednie dla młodych użytkowników. Media często opisują szczegółowo brutalne czyny dokonywane przez zbrodniarzy, co jednak nie odpycha osób z wspominaną parafilią, nierzadko wręcz powoduje to jedynie większe zainteresowanie osobą, która tych czynów dokonała. Zrozumienie i eliminowanie przyczyn oraz skutków hybristofilii jest kluczowe dla ochrony zdrowia psychicznego młodych ludzi i zapewnienia im możliwości zdrowego rozwoju. Dla starszych, zjawisko to również niesie poważne konsekwencje. Dorosłe osoby, które idealizują przestępców, mogą ignorować ich prawdziwe działania i skutki, co może prowadzić do zaburzenia postrzegania norm społecznych i moralnych. To może manifestować się w różnych formach, od braku empatii wobec ofiar przestępstw po bardziej ekstremalne zachowania, takie jak angażowanie się w relacje z osobami, które są niebezpieczne lub przestępcze.
Bibliografia:
J. K. Nowak, A. Łukasiak, Romantyzowanie przestępców przez cybersubkultury młodzieżowe – ogólne wprowadzenie do problematyki, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 10, 2021, s. 3–16.
R. Rutkowski, W. Sroka, Zaburzenie preferencji seksualnych (parafilie) – definicja, etiologia, leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/seksuologia/inne-zaburzenia/104163,zaburzenie-preferencji-seksualnych-parafilie-definicja-etiologia-leczenie (18.08.2024).
N. Witulska, Dlaczego seksualizowanie morderców jest złe? Sprawa Wade’a Wilsona, https://vibez.pl/myimpact/dlaczego-seksualizowanie-mordercow-jest-zle-sprawa-wadea-wilsona-opinia-7044475520838144a (18.08.2024).
Hybristofilia, czyli miłość do mordercy, https://minnie-kryminalistka.pl/hybristofilia/ (18.08.2024).
Bezpiecznik.org 