Jedyny element pojazdu, który ma bezpośredni kontakt z nawierzchnią drogi- to właśnie opona. W tym artykule dowiesz się jak działają i dlaczego tak ważne są opony aby zapewnić bezpieczną jazdę samochodów osobowych, dostawczych oraz motocykli. Warto podkreślić też znaczenie poszczególnych parametrów i elementów konstrukcyjnych, które mają wpływ na sprawność i skuteczność ogumienia.
Czarna i okrągła? Z pozoru prosta część każdego pojazdu kołowego, a jednak specyfikacja opony samochodowej to 50 różnych parametrów określonych przez producenta. Aby opisać wszystkie aspekty w szczegółach ten artykuł miałby kilkaset stron, więc poznasz tylko te najważniejsze.
Najpierw krótka historia tego wynalazku
1839 r. to czas odkrycia procesu wulkanizacji kauczuku i produkcji gumy. Pierwszy w tym wszystkim był Charles Goodyear i to jego nazwisko widać na milionach opon różnego typu wytwarzanych aż do dziś. John Dunlop w 1888 roku opatentował dętkę i wynalazł pierwszą oponę pneumatyczną. Frank Herzegh przyczynił się w znacznym stopniu do powstania pierwszych opon bezdętkowych (patent używany w każdym współczesnym samochodzie czy motocyklu).
Najważniejsze parametry wpływające na bezpieczeństwo eksploatacji
- Przyczepność na mokrej nawierzchni- poziom tego parametru jest wyrażany na etykiecie opony w klasach: A,B,C,D,E, gdzie „A” jest najlepsza natomiast „E” jest najgorsza. Przykładowo samochód wyposażony w ogumienie z przyczepnością w klasie „C” będzie miał wydłużoną drogę hamowania o 7 metrów względem klasy „A” w tych samych warunkach testu i przy tej samej prędkości – 80km/h.
- Indeks nośności/prędkości- widoczny na boku opony obok rozmiaru. To on określa maksymalną dopuszczalną przez producenta prędkość poruszania się pojazdu i obciążenie wagowe przypadające na poszczególne koło/oś pojazdu. Na przykład: „91V” oznacza 615 kg do 240 km/h.
- Dodatkowe oznaczenia „XL” lub „C” określają poziom wzmocnienia konstrukcyjnego opony i możliwość zastosowania jej w samochodach o większej wadze lub autach dostawczych.
Montowanie opon niedostosowanych do samochodu czy motocykla grozi wystrzałem podczas jazdy lub w najlepszym wypadku pogorszeniem właściwości jezdnych. Producent każdego pojazdu samochodowego, dostawczego lub motocykla umieszcza naklejki informacyjne w widocznym miejscu aby odczytać zalecane parametry opon i wartości ciśnienia w poszczególnych warunkach.
Kolejnym elementem, który ma kluczowe znaczenie dla właściwości trakcyjnych, jest wzór bieżnika na czole opony. Są 3 rodzaje opon- zimowe, letnie i całoroczne (wielosezonowe). Pierwszy rodzaj można rozpoznać po charakterystycznej rzeźbie bieżnika, symbolach 3PMSF, M+S i napisie „Winter”. Letnie opony nie posiadają tych oznaczeń a wzór bieżnika ma znacznie mniej agresywną rzeźbę (rowki wzdłużne), co minimalizuje opory toczenia, hałas i zwiększa przyczepność na rozgrzanym asfalcie. Model całoroczny poza symbolami M+S, 3PMSF posiada napis „ALL SEASON”, „4 SEASONS” lub „ALL WEATHER” i jego wzór bieżnika jest dostosowany do pracy w każdych warunkach pogodowych.
Ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa jest dostosowanie rodzaju ogumienia ze względu na sezon do panujących warunków atmosferycznych i pory roku w danym miejscu. Zimą potrzebna jest opona z mieszanką gumową o mniejszej twardości, duże klocki na barkach, szerokie żebrowanie i rowki odprowadzające błoto pośniegowe. Ponadto lamele proste i zygzakowate by maksymalnie „wgryzać się” w śnieg i lód występujący na drogach. W niektórych krajach stosuje się także metalowe kolce do jazdy po lodzie
Latem sprawdzają się liczne rowki odprowadzające wodę i twarda mieszanka gumowa, dostosowana do wyższej temperatury roboczej.
Opona całoroczna łączy ze sobą wszystkie technologie konstrukcji wzoru i średniej twardości gumę aby mogła pracować w każdych warunkach.
Kolejnym aspektem dotyczącym eksploatacji kół zgodnie z normami jest kontrolowanie właściwej wartości ciśnienia wewnątrz koła. Każdy bus, ciężarówka, samochód czy motocykl ma przewidzianą przez fabrykę wartość ciśnienia w ogumieniu. Jeśli ciśnienie jest nieprawidłowe może pogorszyć się przyczepność, stabilność prowadzenia, droga hamowania się wydłuża, a spalanie paliwa może wzrosnąć. Długotrwała podróż z nieprawidłowym ciśnieniem w skrajnych przypadkach powoduje przedwczesne zużycie opony, nierównomierne ścieranie się bieżnika, przegrzewanie kół, a nawet wystrzał.
Dobierając model opony należy zastosować ten z przewidzianym przez producenta pojazdu indeksem nośności i prędkości.
Źródło: https://motohurt.com/indeks-predkosci-i-indeks-nosnosci-opon
Warunki dopuszczenia do ruchu na drogach publicznych
Każda opona musi spełniać pewne wymagania aby użytkowanie jej było bezpieczne i zgodne z prawem. W Polsce obowiązują następujące zasady:
- jednakowy rozmiar i model opon na osi pojazdu,
- wysokość bieżnika na całej szerokości czoła opony co najmniej 1,6mm,
- brak widocznych pęknięć, wybrzuszeń i innych uszkodzeń,
- homologacja drogowa widoczna na boku opony.
Jeżeli ogumienie nie spełnia tych norm to podczas kontroli drogowej może zostać zatrzymany dowód rejestracyjny. W czasie przeglądu technicznego na stacji kontroli pojazdów może okazać się wynik negatywny.
Podsumowując – najlepiej temat wymiany czy serwisu opon powierzyć fachowcom z warsztatu wulkanizacyjnego lub mechanicznego aby mieć pewność że wszystko jest zgodne z normami i zamontowane profesjonalnie.
Bibliografia:
Indeks prędkości i indeks nośności opon
Wpływ opon na bezpieczeństwo drogowe
Wiedza własna pozyskana podczas szkolenia “Goodyear- techniki sprzedaży”
Wywiad udzielony przy współpracy z serwisem wulkanizacji „Premio” z oddziałem w Radlinie
Bezpiecznik.org 