W obliczu niespokojnej wichury panującej za wschodnią flanką NATO warto przyjrzeć się kwestii, w jaki sposób przyjąć potencjalne pierwsze uderzenie. Mamy wiele znanych metod prowadzenia standardowych taktyk i strategii takich jak przyjęcie ciosu i burzące kontrnatarcie, jednak nasza wschodnia granica jest bardzo długa, więc należy przemyśleć rozwiązania sprawdzone przez inne państwa.
Kim są jegrzy?
Jednostki jegrów to jednostki piechoty lekkiej pełniące funkcje zwiadowcze, z wysoko rozwiniętym systemem strzelców wyborowych. Atutem żołnierzy tychże jednostek, było wysokie zaznajomienie z bronią, łowiectwem i wykorzystaniem terenu. Ich linia historyczna jest dość niejednostajna, ale bezpiecznie byłoby założyć, że ich początek zauważamy w XVIII wieku, w armiach monarchii europejskich takich jak Austria, Rosja czy Prusy. Jako dosyć łatwe do znalezienia przykłady z przestrzeni wieków można podać rosyjski Lejb-Gwardyjski Pułk Jegrów Jego Wysokości, czy złożony z Finów i Niemców 27 Królewski Pruski Batalion Jegrów. Oczywiście nie wszyscy, ale większość z nich kończyła służbę po I Wojnie Światowej.
Dlaczego Finowie?
Idealnym przykładem mniejszości utrzymującej jednostki jegrów, jest właśnie Finlandia. To oni, głównie podczas Wojny Zimowej i Wojny Kontynuacyjnej pokazali skuteczność tego typu rozwiązania. Tracąc tylko ok. 10% terytorium w walce z radzieckim molochem, co niewątpliwie można nazwać sukcesem, udowodnili jak ważna jest znajomość własnego terytorium i umiejętność żołnierzy do adaptacji. Pomijając wątek sojuszu z III Rzeszą, należy krótko wspomnieć, że jednostki te, korzystały często z niemieckiego sprzętu. Jegrzy Ochrony Pogranicza składali się z leśników, myśliwych i lokalnych, dobrze przystosowanych ludzi. Właśnie ten aspekt jest tutaj najważniejszy. Uwarunkowania te, zmyślnie przez Finów połączone z dobrym szkoleniem dały wtedy tak dobre rezultaty.
Dzisiejsza Finlandia, należąca do Unii Europejskiej i do NATO, nie porzuciła tej formy organizowania żołnierzy. Mając tak długą granicę z Rosją, nadal zachowują w pamięci wydarzenia z XX wieku. Dzikie arktyczne tereny, lasy, torfowiska, bagna to idealna linia obrony i Finowie doskonale zdają sobie z tego sprawę. Współcześni jegrzy, posiadają już wiedzę i sprzęt, które sprawiają, że stają się oni zmorami potencjalnych najeźdźców. Są równocześnie samodzielnymi jednostkami, wsparciem fińskiej Straży Granicznej, a także uzupełnieniem sił specjalnych. Ich plan działania zakłada wysoką mobilność, szybkie i celne uderzenia, działania na tyłach wroga, zwiad i przede wszystkim rozlokowanie stanowisk snajperów i strzelców wyborowych. Śmiało można nazwać ich potomkami słynnej “Białej Śmierci”, czyli strzelca wyborowego imieniem Simo Häyhä, który został ogłoszony najlepszym snajperem w historii. Warto poczytać o jego dokonaniach.
Czy musimy mieć polskich jegrów?
Nie da się na to pytanie odpowiedzieć jednoznacznie. W Polsce dzika natura nie jest aż tak surowa jak w Finlandii, dlatego nie wiadomo, czy ich działanie byłoby dostatecznie skuteczne. Na uwadze jednak należy mieć aspekt obrony “na własnym podwórku”. Niewątpliwie ważne jest, aby żołnierze znali i potrafili wykorzystać teren, na którym się znajdują. Poniekąd Wojska Obrony Terytorialnej spełniają to zadanie, jednak ich przeszkolenie i umiejętności znacznie różnią się od fińskich sojuszników. Ciekawym pomysłem byłoby stworzenie jednostek ściśle współpracujących z WOTem, jednak o wiele wyższym standardzie wyszkolenia i wpisanym w zadania zwiadem, dywersją, wysoką mobilnością i wystawianiem czyhających na wroga stanowisk snajperskich lub wyborowych.
Podsumowanie
Nie jest łatwo bezpośrednio adaptować formy organizacji wojsk z innych państw. Jest dużo czynników i uwarunkowań, które zmieniają pewne fakty, lecz nie wolno całkowicie odrzucać niektórych opcji. Warto pochylić się nad tematem tego typu jednostek, zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej, a także w perspektywie modernizacji Wojska Polskiego. Wiadomo, że uczyć najlepiej się na błędach, najlepiej cudzych, ale jeszcze lepiej jest uczyć się na sukcesach.
Bibliografia:
B. Irincheev: Wojna fińsko-sowiecka, Warszawa 2025.
K. Rentola: Finlandia kontra Stalin. Od wojny zimowej do zimnej wojny, 1939- 1950, Poznań 2024.
SPEC-JEGRZY (data dostępu: 26.03.2025)
P. Sarjanen: Biała Śmierć. Najskuteczniejszy snajper w historii wojen – Simo Häyhä, 2013.
E. Engle , L. Paananen: Wojna Zimowa. Sowiecki atak na Finlandię 1939-1940, 2001.
Bezpiecznik.org 