Narkotyki od lat stanowią bardzo poważny i kluczowy problem społeczny, dotykający zarówno duże polskie metropolie, jak i mniejsze miasta oraz “prowincje”. Wielu osobom zjawisko zażywania substancji odurzających może kojarzyć się głównie z marginesem społecznym, jednak problem ten przenika do życia codziennego zwykłych ludzi, uczniów, studentów czy pracowników. Uzależnienie od tych substancji, zadłużanie się, by zdobyć odpowiednią ilość “cudownego środka”, konflikty w rodzinie czy w pracy to tylko trzon problemów, jakie niesie za sobą regularny kontakt z narkotykami.
Narkotyki w Polsce są jednocześnie jednym z filarów biznesów przestępczych. Ich nielegalna produkcja i dystrybucja generują ogromne zyski, które zasilają działalność przestępczego podziemia. Dlaczego tak wiele grup przestępczych działa w sektorze narkotykowym? Ponieważ konsumentów nigdy nie jest mało. Uzależniający wpływ substancji tworzy stałych odbiorców towaru oferowanego przez narkotykowych “przedsiębiorców”. Skala rynku narkotykowego w Polsce jest bardzo trudna do oszacowania, znaczna część obrotu odbywa się poza zasięgiem organów państwowych. Przestępczość narkotykowa ze względu na swoją skalę, trudną wykrywalność i destrukcyjny wpływ na życie użytkowników uznawana jest dziś za jedno z największych wyzwań dla bezpieczeństwa publicznego.
Skala problemu w liczbach
Analiza danych statystycznych z lat 2018-2020 ukazuje skalę narkotykowego problemu w Polsce. Mimo to, że alkohol wciąż jest najpopularniejszą używką (w 2018 roku spożywanie tej substancji zadeklarowało 79,9% dorosłych badanych), to narkotyki stanowią problem dotykający już milionów Polaków. W 2018 roku 5,4% dorosłych (15-64 lata) zadeklarowało zażywanie substancji zabronionych w ciągu ostatniego roku, a grupa młodych dorosłych (15-34 lata) oscylowała wokół 10,4%. Łącznie w skali całego życia narkotyków spróbowało około 16,1% Polaków.
Wśród najpopularniejszych i najbardziej dostępnych substancji na pierwszym miejscu znajdują się przetwory konopi indyjskich, tj. marihuana i haszysz. Ich zażycia doświadczyło 12,1% dorosłych. Uwagę zwraca rosnąca zawartość THC, gdzie w 2019 roku przeciętna moc marihuany wynosiła już 10%, gdzie 10 lat wcześniej moc ta wynosiła ok. 1%.
Problem stanowi również obecność amfetaminy na rynku – według badania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii z 2018 roku do zażycia amfetaminy w ciągu ostatniego roku przyznało się 1,4% badanych (15-34 lata). Niepokojącym faktem jest również spadek czystości amfetaminy. Według Centralnego Laboratorium Kryminalnego Policji średnia czystość tej substancji od 2005 uległa zmniejszeniu z ponad 50% do 13%.
Pośród młodzieży wśród konsumpcji używek nadal na pierwszym miejscu znajduje się alkohol. Mimo to osoby w tej grupie wiekowej mają łatwy dostęp do substancji psychoaktywnych, głównie produktów konopnych. W 2021 roku do przyjmowania marihuany “kiedykolwiek w życiu” przyznało się 36% badanych.
Niepokojące również są dane organów ścigania, które wskazują na dynamiczny wzrost rynku narkotykowego. W 2019 roku służby tj. Policja i CBŚP zlikwidowały 1275 nielegalnych upraw konopi indyjskich. Wykryto również w tym samym roku 41 laboratoria produkujące narkotyki. Liczby przejęć tych substancji są imponujące, rekordowe zarekwirowane przez służby środki to marihuana i amfetamina. W 2019 roku przejęto:
-1676,5 kg amfetaminy
-537,8 kg metaamfetaminy
-3494,6 kg marihuany
-436,1 kg haszyszu
-2248,8 kg kokainy
-260 112 tabletek ecstasy.
Ukryte formy dystrybucji
Dzięki dynamicznemu rozwojowi mediów społecznościowych i internetu w Polsce w XXI w. dystrybucja nielegalnych substancji psychoaktywnych przez świat cyfrowy rozwinęła się na tyle, że nie sposób zmierzyć skalę działalności grup przestępczych i prywatnych dilerów. Media społecznościowe, gdzie kontrola organów ścigania jest relatywnie niska, np. Telegram, który znany jest z “anonimowości” pozwalają na łatwy zakup substancji. Wyżej wymieniona aplikacja pozwala zakładać użytkownikom kanały komunikacyjne stricte nastawione na sprzedaż konkretnych substancji. Osoby zakładające czaty nastawione na sprzedaż narkotyków nie muszą kryć się za synonimami czy innymi kreatywnymi zamiennikami nazw na znane wszystkim środki odurzające, mogą bez problemu i w sposób dosłowny sugerować swój asortyment. Dopiero w październiku 2024 r. Telegram zmienił swoją politykę, deklarując możliwość ujawniania adresów IP i numerów telefonów użytkowników naruszających zasady, ale członkowie społeczności tej aplikacji wydają się to ignorować. Sprawę klientom i “przedsiębiorcom” ułatwiają również metody płatności. Użytkownicy finalizują transakcję głównie za pomocą systemu BLIK, przelewami bankowymi czy transferami kryptowalut. Popularną metodą stało się odbieranie narkotyków przez automaty paczkowe – urządzenia, które zrewolucjonizowały rynek przesyłek w Polsce. Z nieoficjalnych danych wynika, że w 2024 roku sama firma InPost wykryła pół tony narkotyków w nadawanych paczkach. Kolejną metodą jest często spotykany tzw. Dead Drop. Diler ukrywa paczkę w trudno dostępnym miejscu bądź ją zakopuje, przesyłając później jej lokalizację klientowi. Minusem tego rozwiązania jest ryzyko znalezienia produktu przez osoby postronne.
Podsumowanie
Podsumowując, przestępczość narkotykowa w Polsce stale się rozwija, staje się zjawiskiem o znaczącej skali i trudnym do zmierzenia obszarem działania przestępców. Narkotyki przestają być marginalnym problemem społecznym, gdyż dziś nie dotykają tylko grup marginesu społecznego, lecz również młodzież, studentów czy pracowników. Statystyki jasno pokazują, że zarówno poziom konsumpcji, jak i ilość przejmowanych substancji, świadczą o skali problemu i o stale rozwijającym się rynku. Grupy przestępcze, jak i pojedynczy dilerzy, korzystają coraz częściej z nowoczesnych form dystrybucji, na przykład poprzez media społecznościowe czy automaty paczkowe. Utrudnia to skuteczną walkę z tym procederem. Przez rozwój technologii cyfrowej zwiększa się również dostęp do substancji psychoaktywnych. Z tego powodu narkotyki pozostają wyzwaniem dla bezpieczeństwa publicznego w Polsce.
Bibliografia:
Raport o stanie narkomanii w Polsce 2020, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii
Nowe narkotyki-poradnik dla nauczycieli, Główny Inspektorat Sanitarny 2020„Nowe narkotyki” – poradnik dla nauczycieli – Ośrodek Rozwoju Edukacji
Narkobiznes: z Telegrama do paczkomatu. W Polsce na mefedron czeka się jak na pizzę Narkobiznes: z Telegrama do paczkomatu. W Polsce na mefedron czeka się jak na pizzę
EUDA, Poland Country Drug Report 2019, Poland, Country Drug Report 2019 | www.euda.europa.eu
Bezpiecznik.org 