Jednym z brutalniejszych przykładów grupowej aktywności współcześnie spotykanej w Polsce jest z pewnością działalność pseudokibicowska, która już od dawna wychodzi poza stadiony. Jest ona wyjątkowo kryminogenna i łączy się ze zjawiskami patologicznymi takimi jak: akty agresji, przestępczość zorganizowana, ekstremizm polityczny, czy niszczenie mienia. Niniejszy artykuł postara się zarysować najważniejsze typy kibiców, w tym te najbardziej radykalne.
Sympatycy to najliczniejsza grupa osób, która wykazuje zainteresowanie piłką nożną. W zasadzie sympatykiem może być każda, choć w minimalnym zakresie zaangażowana osoba. Przedstawiciele tej grupy zazwyczaj nie chodzą na mecze piłkarskie, jeśli jednak nastąpi taka okoliczność to tylko przy specjalnej okazji. Często ich wyjątkowo luźny związek z klubem powstaje ze względu na to, że ich znajomi są kibicami lub przez lokalność danego klubu.
Piknikowcy to fani piłki nożnej, chodzący na mecze, jednakże charakteryzują się relatywnie małym zaangażowaniem w stosunku do klubu, którego mecze oglądają. Zazwyczaj nie mają wyrobionej silnej identyfikacji, co powoduje, że mogą w miarę swobodny sposób zmieniać swój ulubiony klub piłkarski. Cała impreza sportowa ma dla nich charakter wydarzenia, podczas którego mogą miło spędzić czas w gronie znajomych. Stąd też pochodzi ich nazwa nawiązująca do pikniku. Bywają pogardliwie traktowani przez bardziej zagorzałych kibiców.
Ultrasi to ruch kibicowski mający swoje początki w latach 60. XX wieku we Włoszech, w Polsce niewątpliwie pojawili się już w latach 80. Są kibicami posiadającymi bardzo silną identyfikację z klubem sportowym, która staje się elementem ich tożsamości. Śledzą na bieżąco wyniki swojej drużyny. Chodzą również regularnie na mecze, w tym również te wyjazdowe. Swoje zaangażowanie często uzewnętrzniają poprzez: tworzenie wokalnej i wizualnej oprawy stadionowej za pomocą krzyków, śpiewów, wykonywanie zaawansowanej choreografii, ubieranie koszulek i szalików w barwach klubowych, korzystanie z rac, wywieszanie flag i transparentów oraz nanoszenie graffiti. Są wierni swojemu klubowi niezależnie od tego, czy wygrywa, czy też nie. Bywają agresywni w szczególności, gdy wdają się w konflikt z kibicami innych drużyn. Ultrasi stanowią grupę, którą można relatywnie łatwo zwerbować do środowiska gangsterskiego.
Chuligani to wyjątkowo niebezpieczna grupa kibiców, którzy rozpoczęli swoją działalność w Wielkiej Brytani już w latach 50. XX wieku. W Polsce pierwszy raz pojawili się w latach 70. w związku z transmisją meczów ligi angielskiej. Mogą brać udział w dopingu swojej drużyny, ale ich główna działalność koncentruje się na konflikcie z wrogimi klubami podczas ustawek, czyli wcześniej umówionych walk grupowych lub indywidualnych. Chuligani zwiększają swoje umiejętności fizyczne poprzez trenowanie sztuk walki. Często dokonują czynów zabronionych w postaci kradzieży, pobicia, zniszczenia mienia, czy innych aktów wandalizmu. Ich ofiarami padają zarówno mniej zaangażowani kibice, jak i obcy chuligani z innych drużyn piłkarskich. Są niezwykle terytorialni i podobnie jak ultrasi tworzą graffiti z logiem własnego klubu w obrębie swojego terenu. Poprzez graffiti manifestują tzw. “sztamy” z innymi klubami, czyli sojusze kibicowskie, a także niszczą graffiti naniesione przez kibiców wrogich klubów. Chuligani niejednokrotnie byli powiązani ze zorganizowanymi grupami przestępczymi.
Bibliografia:
Karol Borchólski, Typologia kibiców piłkarskich jako istotny element rozpoznania środowiskowego pseudokibiców, Prokuratura i Prawo, 2002, nr 6, s. 123-140;
Maciej Soliński, Piknicy, ultrasi i chuligani – wewnętrzne zróżnicowanie grupy subkulturowej kibiców piłkarskich w Polsce, Studia Humanistyczne, Kraków, 2006, vol. 4, s. 89-105;
Andrzej Czop, Agnieszka Juszczak, Geneza i ewolucja subkultury pseudokibiców jako ważnego determinantu zagrożenia przestępczością w aglomeracjach, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia de Securitate et Educatione Civili, 2017, nr 7, s. 258-276;
Karol Gac, Chuligaństwo stadionowe – próba socjologicznej analizy zjawiska, Studia Politologiczne, 2020, vol. 55, s. 466-481.
Emilia Bogacka, Anna Siniecka, Graffiti jako przejaw aktywności kibiców w przestrzeni miejskiej. Przykład Poznania, 2017, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, nr 37, s. 77–86
Piotr Chlebowicz, Przestępczość stadionowa jako nowy obszar badań kryminologicznych, 2009, Białostockie Studia Prawnicze, z. 6, s. 212-222
Bezpiecznik.org 