Charakter przestrzeni miejskiej jest wynikiem działalności wielu zjawisk społecznych, które wpływają na jej charakterystyczny wygląd. Jednym ze zjawisk, które przekształca sferę wizualną miast, jest graffiti. Stanowi ono podmiot sporów ze względu na jego wartości artystyczną oraz częste łamanie norm prawnych. Niniejszy artykuł postara się zwięźle scharakteryzować wybrane typy graffiti.
Na wstępie graffiti można podzielić na to, które zostaje wytworzone w przestrzeni otwartej oraz zamkniętej. Graffiti przestrzeni otwartych jest zazwyczaj najbardziej widoczne, najpowszechniejsze i bardzo różnorodne. Mogą to być np. tagi, throw-upy, czy blockbustery. Graffiti w przestrzeniach zamkniętych zostaje zazwyczaj nanoszone na powierzchnie przy użyciu prostych przyrządów do pisania: długopisów, markerów, ołówków, albo polega na wydrapaniu napisu w powierzchni, tworząc tak zwane scratchitti. Spotyka się je często na biurkach szkolnych, w publicznych toaletach, czy w środkach komunikacji miejskiej.
Tagi są bardzo prostymi wzorami, które można nanieść na wybraną powierzchnię wyjątkowo łatwo za pomocą spray’u lub markera. Zawierają zazwyczaj pseudonim, inicjały lub inny znak rozpoznawczy danego twórcy. Tagi są pozostawiane w wielu dobrze widocznych miejscach w celu zwiększenia rozpoznawalności autora. Często są punktem wyjścia dla początkujących autorów, którzy nie mają jeszcze tak dużego doświadczenia przy bardziej złożonych projektach. Ich stosowanie nie ogranicza się do przestrzeni zewnętrznych, spotyka się je również wewnątrz pomieszczeń.
Graffiti polityczne jest formą, za pomocą której autorzy starają się przekazać odmienny punkt widzenia oraz są formą protestu wobec obecnej sytuacji politycznej lub systemu politycznego jako całości. Zazwyczaj takie graffiti ma postać czytelnego tekstu lub dobrze widocznego obrazu wykonanego spray’em lub za pomocą gotowego szablonu, który pozwala na łatwe powielanie graffiti w wielu miejscach.
Graffiti kibicowskie wykazuje się terytorializmem. Ma na celu zajęcie strategicznie umiejscowionych przestrzeni oraz usunięcia lub zeszpecenia znaków wrogich klubów. Wpływa na wzmacnianie tożsamości i więzi z grupą kibicowską i klubem. Zdarza się mu współwystępować z innymi przejawami działalności przestępczej.
Graffiti profesjonalne to typ sztuki ulicznej, która jest domeną zaawansowanych i znanych autorów, posiadających niekwestionowany warsztat artystyczny. W tym przypadku twórcy często po osiągnięciu doświadczenia przy tworzeniu graffiti zaczynają również wykonywać swoją działalność w celu zarobkowym poprzez wystawy w galeriach czy wykonywanie prac na zamówienie np. tworzenie murali.
Bibliografia:
Dajnowicz-Piesiecka, D. Ekspresja tworzenia czy akt zniszczenia? – problematyka graffti w świetle wybranych aspektów prawnokarnych. Studia Prawnoustrojowe, 2019, nr 43, s. 51–62.
Morgan A & Louis E. Key issues in graffiti. Research in practice, Canberra: Australian Institute of Criminology, 2009, nr 6.
Emilia Bogacka, Anna Siniecka, Graffiti jako przejaw aktywności kibiców w przestrzeni miejskiej. Przykład Poznania, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 2017, nr 37, s. 77–86.
Evans, G.L. Graffiti, Street Art and Ambivalence. Humanities 2025, nr 14, 90.
Bezpiecznik.org 