Nasi rodzice, dziadkowie żyjący w czasach komunizmu śnili o tym, jak może wyglądać idealne miejsce na świecie. Miejsce wolności, perspektyw, marzeń. W popkulturze pojawił się termin “american dream”, tj. “amerykański sen”. Był to narodowy etos Stanów Zjednoczonych Ameryki, który wyrażał ideały demokracji, równości i wolności tego mocarstwa. Dziś jednak stwierdzenia “amerykańskiego snu” można co najwyżej używać w ironicznym kontekście. Można się obecnie pokusić o zmianie słowa “dream” na “nightmare”.
Fentanyl
To, czym mogą dziś poszczycić się ulice amerykańskich miast to ogromna ilość pewnego opioidu, czyli fentanylu. Fentanyl to syntetyczny narkotyk z grupy opioidów, podobny do morfiny czy heroiny. Powstaje wyłącznie w laboratoriach, bez składników naturalnych. Choć w medycynie stosuje się go jako silny lek przeciwbólowy, większość fentanylu obecnego na rynku pochodzi z nielegalnej produkcji. Jest on 30- 50 razy mocniejszy w porównaniu do heroiny, w przypadku klasycznej morfiny – 100 razy.
Skutki użytkowania
Objawy zażycia fentanylu są podobne do innych opioidów przeciwbólowych. Możemy wyróżnić: stan splątania, wysypki, kołatanie serca, ale również silne pobudzenie czy stany euforii. Skutkami przedawkowania tego opioidu są: otępienie, zmiany w wielkości źrenic, zimną i wilgotną skórę, sinicę, śpiączkę oraz niewydolność oddechową prowadzącą do śmierci. Na wielu materiałach wideo pochodzących z amerykańskich ulic niektórzy użytkownicy zachowują się bardzo nienaturalnie, w sposób podobny do “zombie”, co bardzo przyciąga uwagę internautów i opinii publicznej. Ukazuje to również, jak niebezpieczną substancją jest fentanyl. Według CDC (Centers for Disease Control and Prevention) syntetyczne opioidy (takie jak fentanyl) są główną przyczyną zgonów z powodu przedawkowania w Stanach Zjednoczonych. Niepokojące liczby związane z procederem tych substancji można ujrzeć, porównując okres 12 miesięcy do 31 stycznia 2020 r. z okresem 12 miesięcy do 31 stycznia 2021 r.:
-liczba zgonów z powodu przedawkowania opioidów wzrosła o 38,1%,
-liczba zgonów z powodu syntetycznych opioidów (głównie nielegalnego fentanylu) wzrosła o 55,6% i to one są głównym czynnikiem wzrostu całkowitej liczby zgonów z powodu narkotyków.
Sama liczba zgonów z użyciem fentanylu jest również zatrważająca. CDC podało, że w samym 2023 roku ofiarami narkotyku padło około 108 tys. osób. Tygodnik “The Economist”pisze, że co 14 miesięcy z powodu przedawkowania fentanylu umiera więcej amerykanów, niż w sumie zginęło we wszystkich wojnach toczonych po 1945 roku.
Sama produkcja fentanylu nie należy do precyzyjnych procesów. Dwa miligramy tej substancji mogą stać się już dawką śmiertelną, jednak wszystko zależy od masy ciała użytkownika, jego tolerancji na przyjmowanie narkotyków i częstotliwości używania. Produkcja nielegalnego fentanylu odbywa się w ukryciu, substancja ta jest przemycana przez Meksyk na obszar Stanów Zjednoczonych i tam później rozprowadzana na czarnym rynku (według DEA).
Popularność
Na terenie USA fentanyl jest sprzedawany w postaci proszków, aerozoli do nosa, czy pod postacią legalnych leków przeciwbólowych. Również, aby handlarze narkotyków oszczędzali na swoim biznesie, dodaje się go do takich substancji jak kokaina, heroina, czy metamfetamina, aby niskim kosztem zwiększyć moc sprzedawanego towaru. Opioid ten stał się idealną substancją dla amerykańskich narkomanów – łatwa dostępność, krótkotrwała błogość po zażyciu i bardzo niska cena powodują, że ulice miast w Stanach Zjednoczonych są zalane osobami, które znajdują się w stanie po użyciu fentanylu. Na platformach społecznościowych takich jak TikTok czy Instagram bardzo często można spotkać content oparty na tzw. “crackhead’ach”, czyli osobach uzależnionych od substancji odurzających, głównie od fentanylu. Te materiały wideo ukazują brutalną rzeczywistość amerykańskich ulic i skutki nałogów. Niestety, ciągła kontrola i prewencja, aby zwalczyć ten problem należy do zadań trudnych dla amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości, całkowite zatrzymanie tego procederu jest niemal niemożliwe.
Sytuacja w Polsce
Na terenie Polski na chwilę obecną fentanyl nie jest masowo produkowany. Nie jest on substancją popularną w porównaniu do innych, “klasycznych narkotyków”. W 2022 do 2024 roku policja zabezpieczyła tylko 252,2 g tego środka. Dla porównania łącznie w 2023 roku skonfiskowano 21 ton innych substancji odurzających. Fentanyl jest dostępny w Polsce na czarnym rynku, lecz jest on substancją marginalną w ogólnym obrocie narkotyków. Szerszym problemem środków opioidowych są leki zawierające tramadol i oksykodon, gdyż je według Ministerstwa Zdrowia w 2024 roku zażywało regularnie około 470 tys. osób.
Podsumowanie
Fentanyl w Stanach Zjednoczonych stanowi poważny problem wśród społeczeństwa. Coraz więcej Amerykanów sięga po ten opioid, łatwo się od niego uzależniając. Substancja ta, nawet 100 razy silniejsza od morfiny, jest produkowana nielegalnie i masowo zalewa amerykański czarny rynek, powodując tysiące zgonów rocznie. Jej śmiertelność wynika z łatwej dostępności, niskiej ceny i częstego dodawania do innych narkotyków, co czyni ją wyjątkowo niebezpieczną. W Polsce fentanyl nie stanowi tak dużego problemu – policja zabezpiecza jego niewielkie ilości, a większym problemem są legalne opioidy na receptę, jak tramadol czy oksykodon, ale także narkotyki takie jak heroina, czy metamfetamina. Należy na bieżąco monitorować substancję narkotykową w Polsce, aby dostosować możliwości prewencyjne służb do zwalczania tego problemu.
Bibliografia:
National Institute on Drug Abuse – Fentanyl – Fentanyl | National Institute on Drug Abuse (NIDA)
Drug Enforcement Administration – Facts about fentanyl –Facts about Fentanyl
Fentanyl – policjanci monitorują sytuację- Fentanyl – policjanci monitorują sytuację – Policja.pl – Portal polskiej Policji
Epidemia fentanylu w USA. „Narkotyk zombie” kolejny rok zabija ponad 100 tys. ludzi- Epidemia fentanylu w USA. „Narkotyk zombie” kolejny rok zabija ponad 100 tys. ludzi | Polska Agencja Prasowa SA
The Economist – America’s fentanyl epidemic, explained in six charts
Bezpiecznik.org 