Henry Kissinger to człowiek, który pokazał, jak pracą i wykorzystaniem swoich zdolności można osiągnąć sukces. Jako dyplomata i polityk był obecny przy wielu ważnych historycznie wydarzeniach. W poprzednim artykule przedstawiliśmy obraz wczesnych lat życia Kissingera. W drugiej i ostatniej części jego historii przedstawiamy wydarzenia związane z dalszym angażowaniem się Kissingera w politykę światową, pokazujemy też, jaki wkład miał w dojście Pinocheta do władzy oraz co dalej z jego klubem sportowym z dziecięcych lat.
Wolność Bangladeszu
W wojnie o niepodległość Bangladeszu w 1971 roku rząd Stanów Zjednoczonych wspierał Pakistan. Kissinger był szczególnie zaniepokojony ekspansją sowieckich wpływów na subkontynencie indyjskim, wywołaną przyjaźnią między Indiami a Związkiem Sowieckim, starał się więc pokazać rządowi ChRL korzyści wynikające z taktycznego sojuszu z USA. Wspieranie Pakistanu spotkało się z krytyką decyzji Kissingera, zarówno ze strony opinii publicznej, twierdzącej, że Kissinger szydzi z tych, którzy przejmowali się Bengalem, jak i bezpośredniego od amerykańskiego konsula generalnego we Wschodnim Pakistanie, Archera K. Blooda, który stwierdził, że wchodząc w sojusz z Pakistanem Zachodnim dokonują „wybiórczego ludobójstwa”. Następny telegram mówił, że USA „udowodniły (…) swoje bankructwo moralne”, dalej aktywnie wspierając Pakistan Zachodni. Czego można się było spodziewać, kadencja Archera K. Blooda zakończyła się trochę szybciej, niż to było planowane (przeniesiono go do biura kadr w Departamencie Stanu). Opinia publiczna była oburzona także prywatnymi komentarzami Kissingera na temat premier Indii Indiry Gandhi oraz Hindusów, których na krótko przed wojną określił jako „indyjskich bękartów”. Kissinger na krótko po tym incydencie publicznie wyraził swój żal nad swoimi wypowiedziami.
Polityka wobec Izraela
Kissinger wychodził z założenia, że mimo iż pochodzi z rodziny żydowskiej, represje wobec Żydów w Związki Sowieckim nie dotyczą polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych. Podczas rozmowy z premier Izraela Goldą Meir w 1973 roku, Henry Kissinger stwierdził:
„Emigracja Żydów ze Związku Sowieckiego nie jest przedmiotem polityki zagranicznej USA. Nawet jeśli pakują tam Żydów do komór gazowych, to nie jest to amerykańskim problemem. Może jest problemem humanitarnym”.
Jednakże argumentował też:
„Ta emigracja miała swoje miejsce z powodu realistów w Białym Domu. Emigracja Żydów wzrosła z 700 w roku 1969 do blisko 40 000 w 1972 roku. Za pierwszej kadencji Nixona liczba ta wynosiła ponad 100 000. Żeby utrzymać ten przepływ dzięki cichej dyplomacji, nigdy nie wykorzystywaliśmy tych danych do celów politycznych. Sprawa stała się upubliczniona dzięki sukcesowi naszej polityki względem Bliskiego Wschodu, kiedy Egipt wyrzucił sowieckich doradców. Żeby przywrócić dobre relacje z Kairem, Związek Sowiecki narzucił podatek na emigrujących Żydów. Nie było poprawki Jackson-Vanicka [przepis amerykańskiego prawa federalnego zabraniający utrzymywania stosunków handlowych z krajami bez gospodarki wolnorynkowej, pierwotnie z krajami bloku sowieckiego, które ograniczają swobodę emigracji i inne prawa człowieka — przyp. autora], dopóki nie nastąpiło zwiększenie wysiłku emigracyjnego. Senator Henry Jackson, dla którego miałem i wciąż mam ogromny szacunek, szukał sposobu, jak usunąć podatek wraz ze swoją poprawką. Myśleliśmy, że kontynuacja naszego pierwotnego podejścia do cichej polityki była mądrzejszym podejściem do sprawy. Wydarzenia potwierdziły słuszność naszego osądu”.
W 1973 roku miało miejsce ważne dla Izraela wydarzenie — wojna Jom Kippur. Toczyła się ona między 6 a 25 października, wywołała ją koalicja arabska pod przywództwem Egiptu i Syrii, która zaatakowała Izrael. Była to odpowiedź na wojnę sześciodniową i miała na celu przywrócenie części obszarów zajętych przez Izrael podczas tej wojny oraz części Kanału Sueskiego. Dokumenty pokazują, że Kissinger opóźniał powiadomienie prezydenta Nixona o rozpoczęciu konfliktu, aby powstrzymać ewentualną interwencję USA. Kissinger zawarł obszerne transkrypcje rozmów telefonicznych z tego okresu w książce Kryzys. 12 października, pod kierownictwem Nixona i przeciw zaleceniom Kissingera, kiedy ten ostatni był w drodze do Moskwy, żeby przedyskutować sprawę zawieszenia broni, Nixon wysłał wiadomość do Breżniewa dającą pełnię mocy negocjacyjnej podczas tego spotkania. Izrael odzyskał początkowo zajęte terytoria i zajął część obszarów Syrii i Egiptu, m.in. zachodnią część Kanału Sueskiego. Kissinger naciskał na Izrael celem oddania nowo zdobytych ziem ich pierwotnym właścicielom, przyczyniając się tym samym do pierwszych kroków w stronię nieagresji izraelsko-arabskiej, co spowodowało ocieplenie stosunków amerykańsko-egipskich. Ostatecznie pokój został zawarty w 1978 dzięki dobrym usługom Jimmy’ego Cartera (użyczenie Camp David do rozmów między zwaśnionymi stronami).
Inwazja Turcji na Cyprze
Wszystko zaczęło się w 1974 roku od greckiej junty czarnych pułkowników, która w połączeniu z EOKA-B dokonała zamachu stanu i obaliła cypryjskiego przywódcę, arcybiskupa Makariosa III, w zamian którego zainstalowali Nikosa Sampsona. W odpowiedzi w lipcu 1974 roku siły tureckie najechały Cypr i zdobyły ostatecznie 40% lądu w sierpniu tego samego roku. Na łamach The New York Times okazało się, że Kissinger i Departament Stanu zostali poinformowani o zbliżającym się zamachu. Ioannis Zigdis, ówczesny poseł Center Union, twierdził, że „kryzys cypryjski stanie się Watergate Kissingera” oraz że „Kissinger nie tylko wiedział o zamachu stanu, ale także zachęcał, jeśli nie podżegał”. Zigdis nie przedstawił jednak dowodów w tej sprawie.
Chile
Wybory w Chile w 1970 roku wygrał Salvador Allende, wywołując poważne obawy w Waszyngtonie z powodu swojej pro-kubańskiej polityki i socjalistycznego nastawienia. Nixon i Kissinger upoważnili CIA do zachęcania do wojskowego zamachu stanu, ale plan się nie powiódł i Allende ostatecznie został zaprzysiężony. Podczas jego kadencji doszło do dużego ochłodzenia stosunków na linii Chile-USA, głównie przez nacjonalizację należącej częściowo do Stanów Zjednoczonych kopalni miedzi oraz chilijskiej filii amerykańskiej ITT Corporation. USA nałożyły sankcje gospodarcze na Chile oraz przy pomocy CIA finansowały antyrządowe strajki w latach 1972-73. Najszybszym sposobem na powstrzymanie Allende było przekonanie chilijskiego Kongresu do przedstawienia Jorge Alessandriego jako zwycięzcy wyborów, gotowego zrezygnować po kilku dniach, żeby można było przeprowadzić nowe wybory. To podejście nazwano Track I, bo było to pierwsze niemilitarne podejście do takiego typu sprawy. Track II miało na celu zachęcenie do obalenia militarnego. Allende zginął 11 września 1973 roku w wyniku przewrotu zorganizowanego przez Augusto Pinocheta, który został prezydentem. Raport CIA z 2000 roku, ujawnił, że agencja miała bezpośredni wkład we wspieranie junty wojskowej w Chile oraz że wielu oficerów Pinocheta stało się później kontaktami CIA. We wrześniu 1976 roku Orlando Letelier, chilijski przeciwnik rządów Pinocheta, został zamordowany w Waszyngtonie za pomocą samochodu-pułapki. Kissinger pomógł mu w bezpiecznym opuszczeniu więzienia. Postanowił wysłać list do Chile, przestrzegając ich przed nadużywaniem siły. Amerykański ambasador w Chile, David H. Popper, powiedział, że Pinochet miał swój wkład w zamach (co zostało później potwierdzone). Ten zaś był częścią Operacji Kondor, tajnego programu represjonowania politycznego i przeprowadzania zamachów przez narody z południa Ameryk, o udział w którym Kissinger został oskarżony.
We wrześniu 2001 roku rodzina chilijskiego generała René Schneidera założyła sprawę przeciwko Kissingerowi, oskarżając go o bezpośredni udział w porwaniu Schneidera i doprowadzeniu do jego śmierci. Do porwania i śmierci miało dojść na skutek nieporozumienia Kissingera i Nixona z CIA. Dochodzenie Kongresu wykazało, że CIA nie była bezpośrednio zaangażowana w śmierć generała. Sprawa została oddalona przez amerykański sąd. CIA parę lat później przyznała się do porwania Schneidera, ale nie do zabójstwa. Za utrzymanie tego w sekrecie agencja zapłaciła 35 tys. dolarów grupie, która go porwała.
Według odtajnionych akt Departamentu Stanu Kissinger próbował również udaremnić wysiłki administracji Cartera zmierzające do powstrzymania innych zbrodni podczas trwania dyktatury w Chile.
Argentyna
Linia polityczna Kissingera w stosunku do Argentyny była podobna jak do Chile. Jorge Videla obalił rząd Isabel Perón w 1976 roku. Wydarzenie to nazwano „narodowym procesem reorganizacji” (część Operacji Kondor). Rozpoczął się czas terroru ludności cywilnej, który trwał aż do zrzeczenia się władzy przez rządzących w 1983 roku. Raport śledczy wykazał, że Kissinger dał wojskowym zielone światło w sprawie kwestii potajemnych represji wobec wrogów dyktatury. Podczas spotkania z ministrem spraw zagranicznych Argentyny Césarem Guzzettim Kissinger zapewniał, że Stany Zjednoczone są jego sprzymierzeńcem, ale wezwał go do zaprzestania represjonowania ludności. Kiedy państwo szerzyło terror, światło dzienne ujrzał artykuł w The Nation. Ambasador USA w Buenos Aires Robert C. Hill był „wstrząśnięty, zaniepokoił się bardzo przypadkiem syna pracownika ambasady, który został aresztowany i nikt go więcej nie widział”. Hill spotkał się z ministrem spraw wewnętrznych Argentyny, generałem, z którym pracował i wspomniał o sprawie, a ten osobiście przesłuchał zarówno Guzzettiego, jak i Videlę osobiście, jednak na tym się to skończyło. W liście do redaktora The Nation Victora Navasky’ego Kissinger twierdził, że
„Obraz Hilla jako namiętnego obrońcy praw człowieka jest nową wiadomością dla wszystkich jego byłych współpracowników”.
Navasky pisał potem w swojej książce o konfrontacji z Kissingerem:
„Powiedz mi, panie Navasky (…) Jak to jest, że krótki artykuł w niejasnym czasopiśmie, takim jak pańskie, na temat rozmowy, która miała mieć miejsce wiele lat temu w związku z czymś, co miało miejsce lub nie miało miejsca w Argentynie, spowodował, że sześćdziesiąt osób trzymało potępiające mnie afisze kilka miesięcy temu na lotnisku, kiedy wysiadałem z samolotu w Kopenhadze?”.
Rodezja i Timor Wschodni
We wrześniu 1976 roku Henry Kissinger aktywnie udzielał się podczas negocjacji w sprawie wojny rodezyjskiej. Wraz z premierem RPA B. J. Vorsterem naciskali na premiera Rodezji Iana Smitha, aby przyspieszył dojście do władzy czarnoskórej większości. Razem Frontu Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO) — kontrolującego Mozambik oraz część RPA — wycofali swoje poparcie, przez co Rodezja została odizolowana. Według Smitha przyspieszyło to koniec rządów mniejszościowych.
Timor Wschodni, dawna portugalska kolonia leżąca w archipelagu Indonezji, ogłosiła swoją niepodległość w 1975 roku. Prezydent Indonezji Suharto, silny sojusznik Ameryki w Azji Południowo-Wschodniej, chciał zaanektować Timor, który był coraz bardziej zdominowany przez partię Fretilin. W 1975 roku Suharto omówił plan inwazji wraz z Kissingerem i ówczesnym prezydentem Stanów Zjednoczonych Geraldem Fordem w Dżakarcie, stolicy Indonezji. Przedstawiciele USA dali do zrozumienia, że z racji ich współpracy nie mają nic przeciwko aneksji, zaznaczyli tylko, że chcą, aby zostało to przeprowadzone szybko. Ostatecznie w grudniu siły indonezyjskie najechały dawną kolonię. Stosunki między USA a Indonezją pozostały nienaruszone. Według Bena Kiernana okupacja i aneksja Timoru spowodowała śmierć 1/4 tamtejszej ludności w latach 1975-1981.
Kuba
Kissinger początkowo popierał normalizację stosunków na linii USA-Kuba, przerwaną w 1961 roku embargiem na produkty kubańskie. Szybko jednak zmienił zdanie i podążył za myślą polityczną prezydenta Kennedy’ego. Po otwartym zaangażowaniu się Kuby w walkę o niepodległość Mozambiku i Angoli, Kissinger powiedział, że jeśli Kuba nie wycofa swoich sił, stosunki nie zostaną wznowione. Jednak rząd Kuby pozostał niewzruszony. W 1976 roku Kissinger rozważał naloty na porty i cele militarne na Kubie oraz rozmieszczenie piechoty morskiej w Zatoce Guantanamo. Chciał działać w odwecie za decyzję prezydenta Fidela Castro o wysłaniu wojsk do Angoli pod koniec 1975 roku w celu odpierania ataków sąsiadów z RPA i prawicowych partyzantów.
Co dalej?
Kiedy Jimmy Carter pokonał Geralda Forda w wyborach prezydenckich w 1976 roku, Kissinger kontynuował działalność w polityce. Działał też m.in. w Komisji Trójstronnej (Trilateral Commission), pozarządowej, apolitycznej grupy dyskusyjnej ufundowanej przez Davida Rockefellera w 1973 roku w celu zacieśnienia współpracy między Japonią, Europą Zachodnią i Ameryką Północną.
Po zakończeniu działalności Kissingera w biurze w 1977 roku zaproponowano mu stanowisko na Uniwersytecie Columbia, jednak nie dostał go z powodu protestu studentów. Zajął natomiast stanowisko w Center for Strategic and International Studies Uniwersytetu Georgetown. Nauczał także przez kilka lat w Edmund A. Walsh School of Foreign Service.
W 1982 roku, dzięki pożyczce od międzynarodowej firmy bankowej EM Warburg, Henry Kissinger założył firmę konsultingową Kissinger Associates i został partnerem w Kissinger McLarty Associates wraz z Mackiem McLarty’m, szefem sztabu w Białym Domu za czasu kadencji Billa Clintona. Kissinger zasiada również w radzie dyrektorów Freeport-McMoRan, międzynarodowego producenta miedzi i złota mającego swoje udziały w kopalniach w Papui i Indonezji.
W lutym 2000 roku ówczesny prezydent Indonezji Abdurrahman Wahid mianował Kissingera na doradcę politycznego. W roli doradcy Kissinger udziela się również w U.S.-Azerbaijan Chamber of Commerce. W latach 2000-2006 pełnił funkcję przewodniczącego rady powierniczej Stypendiów Eisenhowera.
W 2006 roku Kissinger otrzymał Medal Dwighta Eisenhowera za osiągnięcia. W listopadzie 2002 roku został nominowany przez prezydenta George’a Busha na przewodniczącego nowo utworzonej Krajowej Komisji do spraw Ataków Terrorystycznych na Stany Zjednoczone (znanej jako the 9/11 Commission) w celu zbadania ataków na World Trade Center z 11 września 2001 roku.
Kissinger wraz z Williamem Perry’m (amerykańskim matematykiem, inżynierem i biznesmenem, który był sekretarzem w Departamencie Bezpieczeństwa USA za kadencji Billa Clintona), Samem Nunnem (amerykańskim prawnikiem i politykiem) i George’em Shultzem (amerykańskim ekonomistą, mężem stanu i biznesmenem) wezwali rządy do przyjęcia wizji świata wolnego od broni jądrowej. Czwórka ta w 2001 roku stworzyła Inicjatywę Zagrożenia Nuklearnego (Nuclear Threat Initiative), apolityczną organizację non-profit.
W 2008 roku Kissinger otrzymał American Patriot Award od Narodowej Fundacji Akademii Obrony Narodowej „w uznaniu za wybitną karierę w służbie publicznej”.
W 2016 roku Kissinger spotkał się z prezydentem-elektem Donaldem Trumpem, z którym omawiał sprawy globalne.
Życie prywatne
Henry Kissinger wraz z drugą żoną, Nancy Maginnes, amerykańską filantropką, mieszkają w Kent, Connecticut i Nowym Jorku.
W lutym 1982 roku Kissinger przeszedł operację pomostowania naczyń wieńcowych.
Jego ulubiona gra to Dyplomacja (strategiczna gra planszowa, która weszła na rynek w 1959 roku), jak stwierdził w wywiadzie z 1973 roku.
Kissinger został mianowany przewodniczącym rady dyrektorów North American Soccer League w 1978 roku. Od dzieciństwa żywo kibicuje SpVgg Greuther Fürth. Nawet w czasie urzędowania w każdy poniedziałek rano niemiecka ambasada informowała go o wynikach meczów z udziałem tego zespołu. Jest jego członkiem honorowym z dożywotnimi biletami sezonowymi.
Źródła:
en.wikipedia.org
pri.org
thetelegraph.co.uk
nixonfundation.org
pressenza.com
facet.wp.pl
pl.wikiquote.org
encyklopedia.pwn.pl
biography.com
axios.com
Rubenstein
Bezpiecznik.org 