Dlaczego Wenezuela to państwo zaprzepaszczonego bogactwa?

Wenezuela, niegdyś jedno z najbogatszych państw świata, współcześnie kojarzy nam się głównie z niewyobrażalnie wielką inflacją oraz biedą, która dotknęła ten kraj. Jak to się stało, że z państwa, w którym na początku lat 70 i 80 XX w. wiele firm amerykańskich prezentowało swoje najlepsze produkty, a korporacje zachęcały swoich pracowników do podjęcia pracy w swych nowych filiach, doprowadzono do totalnej zapaści ekonomicznej i humanitarnej.

Ropa – źródło bogactwa czy przekleństwo?

Myśląc o państwach, które są bogate w złoża ropy naftowej, mówimy zazwyczaj ,że są to bardzo majętne i szybko rozwijające się kraje. Niegdyś można tak było mówić również o Wenezueli.

Złoża ropy w tym państwie zostały odkryte w 1922 roku. Napływ gotówki, który zaczął płynąć z zysków z ropy, zapoczątkował okres wielkich inwestycji. Z tych pieniędzy powstała m.in. sieć autostrad, z której Wenezuelczycy korzystają po dziś dzień. Z biegiem lat ten surowiec stał się dla gospodarki praktycznie jedynym źródłem dochodów. Szacuje się, że ropa współcześnie przynosi 98% przychodów, a jej wpływ do PKB wynosi 50%. Taka sytuacja jest oczywistym wskaźnikiem do wystąpienia ogromnego problemu na podłożu gospodarczym. Wenezuela będąc typowym państwem-eksporterem, czyli takim dla którego przychody z eksportu są głównym źródłem dochodu, może doprowadzić do znacznych nierówności w innych sektorach gospodarki, poprzez to iż inne gałęzie przemysłu są słabiej rozwinięte. Doprowadziło to do takich kuriozalnych sytuacji, że w latach 80 XX wieku, mimo tego, iż rolnictwo wenezuelskie miało dogodne pole do rozwijania się, rząd Wenezueli musiał importować około 70% żywności. Pieniądze które płynęły z eksportu ropy, były źle rozdysponowane, a nie inwestowane w inne dziedziny odpowiedzialne za trwałość ekonomiczną państwa.

Socjalizm XXI wieku, czyli populiści u władzy

Prawdziwym gwoździem do trumny państwa Bolivara były wybory wygrane przez Hugo Chaveza w 1998 roku. Był to wenezuelski wojskowy oraz polityk, który już w 1992 roku próbował objąć władzę w tym państwie poprzez dokonanie zamachu stanu. Chaves przejął ster władzy w momencie kiedy ceny ropy były bardzo niskie, co miało bardzo zły wpływ na Wenezuelę. Większa część społeczeństwa żyła na skraju ubóstwa. Hugo Chavez wiedząc o tym w swoim programie politycznym obiecał podział bogactwa płynącego z ropy pośród całego społeczeństwa. Na początku rząd Chaveza prowadził politykę charakterystyczną dla państw europejskich rządzonych przez ugrupowania socjaldemokratyczne, mianowicie opierał się na umiarkowanym interwencjonizmie państwowym. Rząd ten wspierał wszelkie inicjatywy socjalne, które miały poprawić życie zwykłych Wenezuelczyków, takie jak punkty gastronomiczne o zaniżonych cenach dla pracowników fabryk państwowych, prowadzono szkolenia za państwowe pieniądze, wprowadzono bezpłatną opiekę medyczną. Odgórnie zaczęto rozwijać sieć infrastruktury w kraju, szczególnie w miastach. Działania te na początku działalności Chaveza faktycznie poprawiły status życia prostych Wenezuelczyków.

Kryzys nadszedł w momencie kiedy Hugo Chavez zaczął na skalę masową nacjonalizować zagraniczne i wcześniej rozbudowywane krajowe przedsiębiorstwa. Charakterystycznym widowiskiem dla tego epizodu rządów Chaveza były jego wystąpienia w państwowej telewizji, w których to za pomocą gwizdka zwalniał prezesów firm ku uciesze biedniejszej części Wenezuelczyków. Po tych działaniach efektywność tych firm spadła drastycznie, wszechobecny był nepotyzm i korupcja.

Wenezuela: państwo-inflacja

W 2008 r. wybuchł ogólnoświatowy kryzys gospodarczy, który doprowadził do załamania na rynku naftowym. Ceny za baryłkę ropy spadały w tak zastraszającym tempie, że w przeciągu kilku miesięcy ich wartość potrafiła spaść o 100 dolarów. Dla państwa w którym głównym źródłem dochodu był ten surowiec, oznaczało to katastrofę. Aby nie doprowadzić do upadku państwa, Chavez coraz więcej środków przeznaczał na konsumpcję, aby stymulować gospodarkę. Wybawieniem dla Wenezuelczyków był skok cen ropy, który uratował kraj od zapaści. Niestety wcześniejsze działania Chaveza z czasu kryzysu wprowadziły w obieg taką sumę pieniędzy, że zaczęła pojawiać się coraz to większa inflacja. Szacuje się że w tamtym okresie było to ok. 30% w skali roku. Prawdziwy kryzys miał jednak dopiero nastąpić.

W 2013 roku po śmierci prezydenta Chaveza, władzę w kraju przejął namaszczony przez poprzednika Nicolas Maduro. Kontynuował on prowadzoną przez Chaveza i tak już napompowaną politykę socjalną. Objął ster władzy kiedy inflacja była jeszcze na względnie niskim, zaledwie czterdziestoprocentowym poziomie, lecz miało się to szybko zmienić. W 2014 roku, wybuchł kolejny kryzys na światowym rynku ropy. Kiedy w lipcu 2014 roku cena za baryłkę ropy wynosiła około 110 dolarów, już w grudniu wynosiła zaledwie 50 dolarów. Był to spadek, z którym gospodarka Wenezueli nie potrafiła już sobie poradzić. Nastąpił zmasowany dodruk pieniądza, zaczęto wprowadzać banknoty o nominałach 5000 czy 10000 boliwarów. Inflacja boliwara wenezuelskiego z poziomu 720% w 2016 roku, w 2018 roku wzrosła aż do około miliona procent! Obecnie Wenezuela znajduje się na niechlubnym pierwszym miejscu pod względem największej inflacji na świecie i patrząc na prognozy, może długo zagościć na tym miejscu.

Prognozy na przyszłość

Przyszłość Wenezueli nie rysuje się w kolorowych barwach. Sytuacja obywateli kraju pogorszyła się wraz z epidemią SARS COV 2. Cytując wenezuelskich ekonomistów “Rząd przygotowuje jakiś plan, ale nie znamy szczegółów”. Można również usłyszeć, iż wenezuelska gospodarka nie ma jak wyjść z kryzysu gospodarczego w momencie gdy cały świat zmaga się z pandemią. Patrząc na to wszystko, trudno szukać rozwiązania aktualnej sytuacji. Z pewnymi pomysłami wychodził przedstawiciel opozycji, Juan Guaido, lecz cieszący się wciąż wysokim, choć powoli słabnącym poparciem Maduro, nie pozwala na zmiany w państwie, dalej zrzucając winę za sytuację w kraju na USA oraz “prawicowych oligarchów”.