31 grudnia 2019 WHO poinformowało o ognisku zapalenia płuc o nieokreślonej przyczynie w chińskim mieście Wuhan. W chwili, kiedy piszę ten artykuł, dostępny jest już ósmy raport WHO dotyczący rozprzestrzeniania się wirusa 2019-nCoV. 28 stycznia WHO podaje informację o 4593 potwierdzonych przypadkach zakażenia, z czego 4537 w Chinach. Ale co to właściwie jest 2019-nCoV? Czy powinniśmy się bać?
Koronawirus? Gdzieś to już słyszałem
2019-nCoV, czyli właściwie Novel Coronavirus, to jeden z przedstawicieli koronawirusów, nazywanych tak z powodu ich osłonek, wyglądających w mikroskopie elektronowym jak korony. Wirusy te wywołują choroby układu oddechowego u ptactwa i ssaków. Zarażenie człowieka koronawirusem odkryto po raz pierwszy dopiero w latach 60. XX w. Od tego czasu wyróżniono siedem gatunków ludzkich koronawirusów. Dwa z nich — wirus SARS i MERS — odpowiadają za epidemie z lat 2002 i 2012. Siódmym, najnowszym ludzkim koronawirusem, jest właśnie 2019-nCoV. Jego przeniesienie na człowieka zostało powiązane z targiem rybnym Huanan w mieście Wuhan. Spośród 41 pacjentów z zakażeniem 2019-nCoV, przyjętych do szpitala przed 2 stycznia 2020, 27 miało z nim bezpośredni kontakt. Został zamknięty 1 stycznia.
Dlaczego boimy się „przeziębienia”?
Pierwsze objawy zarażenia koronawirusem, czyli kaszel, duszność i gorączka, pojawiają się między 2. a 14. dniem po zarażeniu i przypominają pierwsze objawy grypy lub zapalenia górnych dróg oddechowych. Dlaczego zatem 2019-nCoV jest traktowany jako zagrożenie i dlaczego docierają do nas doniesienia o ofiarach śmiertelnych? Na podstawie danych zgromadzonych w czasie epidemii wywołanych wirusami SARS i MERS oraz na podstawie rosnącej liczby zgonów w raportach WHO możemy przypuszczać, że 2019-nCoV jest przyczyną ciężkiego ostrego zespołu oddechowego (SARS, od ang. severe acute respiratory syndrome). Jest to ciężka postać zapalenia płuc, rozpoznawana na podstawie wymienionych wyżej pierwszych objawów, zacienień w RTG klatki piersiowej, molekularnego potwierdzenia zakażenia koronawirusem oraz stwierdzeniu w wywiadzie lekarskim kontaktu ze źródłem wirusa. Najbardziej narażone na taki przebieg choroby są osoby starsze oraz osoby o obniżonej odporności (np. chorzy w czasie terapii immunosupresyjnej, leczenia onkologicznego, po przeszczepach). W przypadku wirusa SARS wskaźnik śmiertelności wynosił 13% wśród osób młodych i aż 50% wśród osób po 60. roku życia.
W badaniu opublikowanym 24 stycznia br. w piśmie The Lancet lekarze opisują przebieg choroby u pierwszych 41 pacjentów z potwierdzonym zakażeniem wirusem 2019-nCoV, przyjętych do szpitali przed 2 stycznia. Wśród objawów dominuje wspomniana przeze mnie gorączka i kaszel, ale chorzy cierpią również z powodu bólów mięśniowych, zmęczenia, bólów głowy, krwioplucia i biegunki. U 22 pacjentów opisano duszność, a u 26 obniżenie poziomu białych krwinek. Jedna trzecia spośród 41 przyjętych pacjentów trafiła na oddziały intensywnej terapii. Sześciu pacjentów z tej grupy zmarło.
Jak się bronić?
Ciągle nie ma jeszcze leku ani szczepionki, które mogłyby pozwolić na ograniczenie zapadalności na choroby powodowane przez 2019-nCoV. Pozostaje zatem profilaktyka. W Polsce nie zanotowano jeszcze żadnego przypadku zarażenia 2019-nCoV; Ministerstwo Spraw Zagranicznych, zgodnie z wytycznymi WHO, zaleca wstrzymanie się od podróży do Azji Południowo-Wschodniej. Wirus przenosi się najprawdopodobniej głównie drogą kropelkową, czyli z człowieka na człowieka, ważne jest zatem pozostawanie w domu, jeśli czujemy się chorzy (dotyczy to nie tylko zakażeń koronawirusami!). Poza tym WHO przypomina o zasłanianiu ust przy kaszlu czy kichaniu, o odpowiednim przygotowywaniu mięsa i jajek (z bezpiecznych źródeł) oraz o myciu rąk.
Czy Europa jest w niebezpieczeństwie?
W raportach WHO zwraca uwagę również rozprzestrzenianie się wirusa poza kraje Azji Południowo-Wschodniej. W raporcie z 26 stycznia czytamy o 29 przypadkach wystąpienia wirusa 2019-nCoV poza Chinami. W przypadku 26 osób z tej grupy potwierdzono ich niedawną podróż do Chin, zaś dwie osoby miały bezpośredni kontakt z powracającymi z Wuhanu. Tylko w jednym przypadku zachorowania spowodowanego wirusem 2019-nCoV nie udało się ustalić źródła zakażenia. Powinno nas to dodatkowo uspokoić, ponieważ sytuacja ciągle jest opanowana i ograniczenie kontaktu z potencjalnymi zarażonymi może uniemożliwić wirusowi rozprzestrzenienie się na całym świecie. W raporcie z 28 stycznia WHO podaje 3 potwierdzone przypadki zarażenia 2019-nCoV we Francji i 1 w Niemczech. Spośród 56 przypadków wystąpienia koronawirusa poza Chinami 3 pacjentów zostało zdiagnozowanych przed wystąpieniem pierwszych objawów (na podstawie badań laboratoryjnych, przeprowadzonych prawdopodobnie w związku z narażeniem pacjentów na kontakt ze źródłem wirusa).
Epidemia związana z wirusem 2019-nCoV wynika z kumulacji wielu przyczyn. Przypadkowa mutacja (prawdopodobnie w zwierzęcym koronawirusie) i przeniesienie tego wirusa na człowieka zbiegły się w czasie z obchodami chińskiego Nowego Roku. Duże ruchy ludności w obrębie Chin (a także ożywiona turystyka) umożliwiły rozprzestrzenienie się wirusa na dużą skalę. Pomimo ogromnej liczby zachorowań w Polsce nie wykryto żadnego ogniska zakażenia, zatem przy zachowaniu postulowanych przez WHO środków ostrożności nie powinniśmy mieć powodów do obaw. Uspokaja również rzecznik Głównego Inspektoratu Sanitarnego Jan Bondar: „W warunkach europejskich, w tym także polskich, specjalnie wielka epidemia nam nie grozi” — powiedział w sobotę 25 stycznia w rozmowie z Polskim Radiem.
Źródła:
[mapa] Wuhan Coronavirus (2019-nCoV) Global Cases
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, „Informacje dla podróżujących do Chin”
Medycyna Praktyczna, „Koronawirus 2019-nCoV z Chin – co powinniśmy wiedzieć?”
Medycyna Praktyczna, „Ciężki ostry zespół oddechowy (SARS)”
WHO, Novel Coronavirus (2019-nCoV) situation reports
WHO, Novel Coronavirus (2019-nCoV) advice for the public
Center for Disease Control and Prevention, About 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)
CDC, Novel Coronavirus (2019-nCoV) and You
Chaolin Huang, Yeming Wang, Xingwang Li, Lili Ren, Jianping Zhao, Yi Hu, „Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China”, The Lancet, 24 stycznia 2020
Krzysztof Pyrć, „Ludzkie koronawirusy”, Postępy Nauk Medycznych, 2015
„Coronavirus virion morphology, ICTV 9th Report, 2011
M. D. SØRENSEN B SØRENSEN R. GONZALEZ‐DOSAL, „Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)”, Understanding and Modulating Aging, 2006
J. S. Oxford, S. Bossuyt, R. Lambkin, „A new infectious disease challenge: Urbani severe acute respiratory syndrome (SARS) associated coronavirus”, Immunology, 2003
PAP, „Rzecznik GIS o koronawirusie: nie ma powodów do paniki”
Obraz główny pochodzi z „COVID-19 Dashboard by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU)” – link w bibliografii (pierwsza pozycja)
Bezpiecznik.org 