Republika Macedonii już po uzyskaniu niepodległości rozpoczęła proces transformacji społeczno-politycznej. Zaczęto realizować proces zamiany systemu jednopartyjnego na pluralistyczny, zaczęto odchodzić od gospodarki planowanej na rzecz gospodarki wolnorynkowej. Starano się zastępować struktury socjalistyczne nowymi, demokratycznymi rozwiązaniami. Wszystkie rządzące po sobie partie polityczne uznawały, że ich najważniejszym celem jest człokowstwo w Unii Europejskiej i NATO. Macedonia wśród krajów byłej Jugosławii przodowała w zakresie przemian prozachodnich, jednak proces zbliżania z Unią Europejską nieustannie napotykał na utrudnienia.
REPUBLIKA MACEDONII CZY MACEDONIA PÓŁNOCNA?
Macedonia Północna to państwo w Europie Południowej na Półwyspie Bałkańskim, które powstało w wyniku rozpadu Jugosławii i uzyskało niepodległość w 1991 roku. Do 12 lutego 2019 roku państwo to nosiło nazwę Republika Macedonii. Ta nazwa była jednak kwestią sporną w stosunkach na linii Macedonia-Grecja. Grecja stanowczo sprzeciwiała się tej nazwie ze względu na to, że to Grecy uważają się za jedynych spadkobierców tradycji starożytnej Macedonii. Z powodu tego konfliktu, Grecja skutecznie blokowała członkostwo Macedonii w instytucjach europejskich. Na forum ONZ Macedonia została przyjęta jako była Jugosłowiańska Republika Macedonii. Dopiero w 2018 roku doszło do porozumienia z Grecją i w związku z tym nazwa Republiki Macedonii została zmieniona na Republikę Macedonii Północnej (Macedonia Północna), którą żartobliwie nazywa się czasem „Półcedonią”. To właśnie ten krok otworzył Macedonii drogę do członkostwa w Unii Europejskiej.
HISTORIA W PIGUŁCE
Macedonia Północna została zidentyfikowana jako potencjalny kandydat do Unii Europejskiej już w 2003 roku. 22 marca 2004 roku Macedonia złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. 9 listopada 2005 roku Komisja pozytywnie zaopiniowała wniosek i w związku z tym, w grudniu tego samego roku, Macedonia uzyskała status kraju kandydującego do akcesji. Akcesja Macedonii do Unii Europejskiej jest jednym z najważniejszych priorytetów rządu republiki. 18 lutego 2008 roku Rada przyjęła zmiany do tzw. partnerstwa dla członkostwa z Macedonią Północną. Od 2009 roku stale zalecano rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych. W latach 2015-2016 zalecenie zostało uzależnione od dalszej realizacji porozumienia z Prżina i od znacznych postępów w realizacji „pilnych priorytetowych reform”. Wyzwania, jakie stanęły przed Macedonią to, między innymi, reformy systemu wyborczego, reformy policji, sądownictwa oraz walka z korupcją. Wymogi, jakie Unia Europejska postawiła przed Macedonią dotyczyły także wspólnotowego dorobku prawnego w obszarach swobodnego przepływu towarów, prawa własności intelektualnej, polityki konkurencyjności, kontroli finansowej oraz w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska. W czerwcu 2018 roku Rada postanowiła pozytywnie odnieść się do postępów, jakie czyniła Macedonia. W związku z tym, że kraj ten robił znaczne postępy i spełnił określone warunki — w czerwcu 2019 roku zalecono otwarte negocjacje akcesyjne i wyznaczono drogę do rozpoczęcia negocjacji. Także w czerwcu 2019 roku został omówiony komunikat Komisji Europejskiej z 29 maja 2019 roku o polityce rozszerzenia UE oraz sprawozdanie o Macedonii Północnej. W związku z przyjętymi limitami czasowymi i ze znaczeniem, jakie miała owa kwestia postanowiono najpóźniej do października 2019 roku powrócić do sprawy rozpoczęcia negocjacji z Macedonią Północną. Celem było wypracowanie jasnej i merytorycznej decyzji. 15 października 2019 roku dyskutowano na forum Rady o rozszerzeniu i procesie stabilizacji oraz stowarzyszenia w odniesieniu do Albanii i Macedonii Północnej. W związku z tym, wydane zostały konkluzje proceduralne, w których poinformowano, że Rada omówi owe kwestie po październikowym szczycie Rady Europejskiej. W dniach 17-18 października 2019 roku miał miejsce szczyt Rady Europejskiej, na którym postanowiono powrócić do kwestii rozszerzenia UE jeszcze przed szczytem Unii Europejskiej dotyczącym Bałkanów Zachodnich, który zaplanowany został na maj 2020 roku. 24 marca 2020 roku postanowiono rozpocząć negocjacje akcesyjne i zatwierdzono komunikat Komisji „Enhancing the accession process — A credible EU perspective for the Western Balkans” z lutego tego samego roku. Ministrowie Spraw Europejskich udzielili politycznej zgody na rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Albanią i Republiką Macedonii Północnej. 25 marca konkluzje dotyczące rozszerzenia i procesu stabilizacji oraz stowarzyszenia zostały formalnie przyjęte w procedurze pisemnej. Decyzja została zatwierdzona przez członków Rady Europejskiej dzień później — 26 marca 2020 roku.
Komisja Europejska w opinii dotyczącej członkostwa Macedonii w Unii Europejskiej stwierdziła, że kraj ten posiada sprawnie funkcjonujący demokratyczny ustrój, a także instytucje, które gwarantują praworządność i przestrzeganie podstawowych praw. Umowa Ramowa z Ochrydy (podpisana w 2001 roku, zawarta między rządem macedońskim a albańską mniejszością, która zakończyła konflikt w Tetowie) przyczyniła się do poprawy bezpieczeństwa Macedonii oraz jej sytuacji politycznej.
PODSUMOWANIE
Integracja Bałkanów Zachodnich z Unią Europejską jest postrzegana w kategoriach starcia racji gospodarczych i politycznych. Jeśli brać pod uwagę racje polityczne, to droga do UE, mimo tego, że nie będzie całkowicie otwarta, będzie możliwa w jakikolwiek sposób do zrealizowania. Jeśli jednak Unia Europejska priorytetowo będzie traktować racje gospodarcze (tutaj chodzi głównie o zwracanie uwagi na koszty rozszerzania i jego opłacalność dla wspólnoty) to droga na długo jeszcze pozostanie zamknięta. Macedonia spełniła kryteria członkostwa i w związku z tym można było rozpocząć negocjacje akcesyjne w sprawie jej przystąpienia do Unii Europejskiej. Gospodarka Macedonii opiera się na rolnictwie, przemyśle (głównie przetwórczym) oraz turystyce. PKB na mieszkańca wykazuje tendencję wzrostową. Handel rozwija się wraz ze wzrostem zamożności obywateli tego kraju. Turystyka z roku na rok zyskuje na znaczeniu. Turyści najczęściej odwiedzają Ochrydę, Skopje i Bitolę. Każdego roku turystów przybywa i w związku z tym generują oni coraz większe przychody dla Macedonii. Biorąc pod uwagę całokształt dotychczasowej aktywności Macedonii Północnej i reform, jakie ten kraj przeprowadził można przypuszczać, że członkostwo Macedonii w Unii Europejskiej w najbliższych latach może stać się coraz bardziej realne. Nie istnieją bowiem istotne przeszkody, które mogłyby blokować proces akcesji. Co więcej, brak uwikłania w konflikty przemawia na korzyść tego kraju. Decyzja Rady Unii Europejskiej z marca 2020 roku jest oficjalnym wyrazem uznania dla podejmowanych do tej pory przez Macedonię wysiłków prowadzących do istotnych przemian. Ta decyzja ma w dużym stopniu charakter polityczny. Oznacza to, że w dobie pandemii koronawirusa, po kilkunastu latach starań Macedonia Północna odniosła prawdopodobnie największy od ogłoszenia niepodległości sukces polityczny i zrealizowano jeden z najważniejszych celów polityki partii rządzących został osiągnięty.
______________________
ŹRÓDŁA
Zdjęcie główne: Zdjęcie via twitter @Zoran_Zaev
European Commission, European Neighborhood Policy And Enlargement Negotiations — North Macedonia, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/countries/detailed-country-information/north-macedonia_en, 2020.
Grzanka M., Macedonia w drodze do UE, Twojaeuropa.pl, http://www.twojaeuropa.pl/2870/macedonia-w-drodze-do-ue, 2011.
Jurkowska A., Rozszerzenie na rozdrożu – Macedonia na progu członkostwa. Czy Zachodnie Bałkany będą częścią Unii Europejskiej?, ZNZE WSIiZ, 1/2006.
Karadzorrski A., Adamczyk A., Najważniejsze problemy Macedonii w procesie integracji z Unią Europejską, Studia Europejskie, 2/2015.
Kucharczyk M., Albania i Macedonia Północna bliżej Unii Europejskiej, EURACTIV.pl, https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/albania-i-macedonia-polnocna-blizej-unii-europejskiej/, 2020.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Macedonia Północna, GOV.pl, https://www.gov.pl/web/dyplomacja/macedoniapolnocna, 2020.
Pawłowski K., Albania i Macedonia Północna rozpoczną negocjacje akcesyjne z Unią Europejską, https://ies.lublin.pl/komentarze/albania-i-macedonia-polnocna-rozpoczna-negocjacje-akcesyjne-z-unia-europejska-173-76-2020, dostęp: 27.08.2020.
Rada Europejska Rada Unii Europejskiej, Republika Macedonii Północnej, Consilium.Europa.pl, https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/enlargement/republic-north-macedonia/, 2020.
Bezpiecznik.org 