Początek kryzysu
Unia Europejska zmaga się z masowym napływem uchodźców z różnych części świata. Od kilkunastu lat jest to jedno z poważniejszych wyzwań, z którym muszą zmierzyć się unijni przywódcy, by zachować równowagę i bezpieczeństwo na arenie międzynarodowej. Europejski Urząd Statystyczny informuje, że w 2015 do państw członkowskich UE wpłynęło ponad 1,2 mln wniosków o udzielenie azylu terytorialnego. Jest to liczba dwukrotnie większa niż w roku ubiegłym, co pokazuje skalę problemu, z jakim Europa ma do czynienia. Państwa, które wydają się najbardziej atrakcyjne pod względem imigracji, do których trafia najwięcej wniosków to Niemcy, Węgry, Szwecja oraz Austria.
Przyczyny migracji
W całej historii ludzkości doszukiwać się można wielu, skrajnie różnych powodów, które skłoniły ludzi do opuszczenia swojego o domu i rozpoczęcia nowego życia w zupełnie innym miejscu. Współcześnie do najczęstszych przyczyn migracji zalicza się wojny, klęski żywiołowe, ale przede wszystkim uwarunkowania ekonomiczne (np. niewystarczające wynagrodzenia, złe warunki mieszkalne bądź bezrobocie). Ludzie decydują się zostawić całe swoje dotychczasowe życie i wyjechać do obcego państwa, zacząć wszystko od nowa w innej, czasem zupełnie odmiennej kulturze, z nadzieją, że ich sytuacja się poprawi. Aktualne ruchy migracyjne, ze względu na duży stopień nasilenia w ostatnich latach, stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy zarówno w aspekcie wewnętrznym, jak i zewnętrznym. Z uwagi na trwające konflikty na Bliskim Wschodzie, gwałtownie pogarszającą się sytuację w niektórych krajach afrykańskich oraz wojnę w Ukrainie, należy przypuszczać, że migracje do Europy będą problemem długotrwałym, który może dotknąć nas wszystkich. Dla wielu imigrantów nowoczesna i otwarta na świat Europa stanowi synonim „lepszego jutra”, o którym marzą mieszkający w ubóstwie uchodźcy. Przyczyn wzmożonej migracji i początku kryzysu można dopatrywać się w roku 2010, kiedy to rozpoczęła się Arabska Wiosna oraz fala ogólnospołecznych protestów połączonych z transformacjami politycznymi w wielu krajach arabskich. Powodów, które doprowadziły do protestów było wiele, lecz do najważniejszych należą: silne ograniczenie praw publicznych obywateli, pogarszająca się sytuacja ekonomiczna, rygorystyczny reżim władzy oraz wszechobecnie występująca korupcja. Nie bez znaczenia była też syryjska wojna domowa, rozpoczęta w 2011 roku antyrządowym powstaniem skierowanym przeciwko ówczesnemu prezydentowi – Baszarowi Al-Asadowi. Konflikt doprowadził do śmierci kilkuset tysięcy Syryjczyków i przyczynił się do masowej emigracji. W tamtym czasie Syrię opuściło prawie 5 milionów osób. Niektórzy szukali schronienia w państwach ościennych, jednak znaczna część zdecydowała się na bardziej odległy wyjazd, prosząc o azyl np. w Europie. Do wzmożonych migracji przyczyniły się również prześladowania mniejszości religijnych związane z powstaniem państwa islamskiego na terytorium Iraku i Syrii.
Ukraiński kryzys uchodźczy
Mówiąc o kryzysie migracyjnym w Europie nie sposób nie wspomnieć o najbardziej aktualnym, ukraińskim kryzysie uchodźczym. Według oficjalnych danych ONZ liczba Ukraińców, którzy od 24 lutego 2022 opuścili swoje domy w obawie przed wojną przekroczyła 10 milionów osób. Większość z nich znalazła schronienie w Polsce (przybyło tu blisko 5 milionów osób, z czego 2,6 milionów opuściło już nasz kraj), ale także w innych, sąsiednich państwach, które nadzwyczajnie złagodziły przepisy dotyczące wjazdu na swoje terytorium w związku z koniecznością natychmiastowego działania.
Zagrożenia wynikające ze wzmożonej migracji
Wiadomym jest, że duży napływ osób, które mogą wyznawać inną religię, nauczone są postępować według odmiennych zasad etycznych i moralnych, przyzwyczajone są do życia w innej kulturze i środowisku wpływa na brutalizację zjawisk społecznych i powstawanie konfliktów z miejscową ludnością. Do najbardziej powszechnych problemów, z jakimi mierzą się kraje dotknięte kryzysem migracyjnym należy zaliczyć nielegalne przekraczanie granicy przez część uchodźców oraz nasilającą się działalność grup przestępczych, które stanowią duże wyzwanie dla służb państwowych. Grupy te działają przeważnie w zakresie organizacji nielegalnego przekraczania granicy oraz fałszowania dokumentów i zaświadczeń. Zdarza się, że migranci w celu legalizacji pobytu zawierają fikcyjne małżeństwa, a częstym zjawiskiem jest także handel ludźmi oraz przymuszanie do pracy w mafii żebraczej czy prostytucji.
Migranci, którzy w nielegalny sposób przekraczają granicę, nie są poddawani kontroli przez straż graniczną, co uniemożliwia identyfikację i weryfikację tożsamości. Mogą tym samym stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, gdyż nierealne staje się wykluczenie ich przynależności do różnych siatek terrorystycznych, bądź innych organizacji przestępczych. Gdy większa, zorganizowana grupa, nawet w legalny sposób przekroczy granicę, niewykluczone, że stworzy na terytorium danego państwa diasporę, bądź inną zamkniętą społeczność. Są to przeważnie osoby, które niechętnie asymilują się z resztą społeczeństwa. Powstają przez to wewnętrzne hierarchie i pojawia się chęć odcięcia się od kraju, w którym zamieszkali. Ze względu na odmienność kulturową i etniczną osoby takie mogą być wrogo nastawione do danego państwa i jego mieszkańców. Niechęć i wrogość może pojawiać się również wśród obywateli państwa mierzącego się z kryzysem migracyjnym, co wiąże się z narastającymi nastrojami ksenofobicznymi oraz niepokojem społecznym. Uchodźcy nierzadko narażeni są na nierówne traktowanie i dyskryminację. Ponadto przyjęcie dużej liczby uchodźców mocno obciąża budżet państwa. Każdemu z nich należy zapewnić dochód konieczny do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Mimo wszelkich problematycznych kwestii związanych z przyjmowaniem uchodźców, postrzeganie tego aspektu wyłącznie w sposób negatywny jest błędne. Dla wielu państw europejskich migranci mogą stanowić szansę na pobudzenie gospodarki i rozwiązanie problemów demograficznych..
Na czyją pomoc mogą liczyć uchodźcy?
Polska ma obowiązek opieki nad uchodźcami i zapewnienia im podstawowych warunków do życia. Wynika to z ustawodawstwa unijnego oraz podpisanych przez nasz kraj umów międzynarodowych. Jednak finansowanie z rządowych środków nie jest wystarczająca i z tego powodu powstał szereg instytucji pozarządowych, które na co dzień zajmują się pomocą dla uchodźców. Głównym celem tychże organizacji są działania na rzecz eliminowania barier napotykanych przez uchodźców w codziennym życiu. Takie organizacje w większości prowadzą działalność informacyjną, jednak jeśli jest to potrzebne, udzielają również pomocy prawnej, organizują różnego rodzaju działania integracyjne, czy załatwiają pomoc psychologiczną.
Powstała w 1951 roku Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji działa na większą skalę niż państwowe instytucje i zajmuje się udzielaniem pomocy humanitarnej migrantom znajdującym się w potrzebie. Mimo działalności wielu instytucji zaangażowanych w pomoc wciąż nie wszyscy uchodźcy mogą liczyć na odpowiednie wsparcie.
Źródła:
https://poland.iom.int/pl/kim-jestesmy
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Arabska-Wiosna;5605385.html
Autor zdjęcia głównego Drazen Nesic
Bezpiecznik.org 