Sprzątanie miejsca zbrodni – czy jest ważne?

Niewątpliwie wszelkie czynności podejmowane na miejscu zbrodni, w tym wykorzystywanie różnych metod oględzin, ujawnianie i zabezpieczanie śladów, dokładna analiza otoczenia i rekonstrukcja przebiegu wydarzeń, stanowią najciekawszy element prowadzonego śledztwa. W literaturze poświęca im się wyjątkową uwagę, szczegółowo opisuje każdą czynność, uaktywniając w ten sposób u czytelnika wyjątkowy zmysł detektywa. Wraz z zakończeniem czynności operacyjno-kryminalistycznych i całościowym zakończeniu śledztwa, nikt jednak nie podejmuje refleksji nad tym, jakie będą poczynione kolejne kroki względem miejsca, w którym doszło do tragicznego morderstwa. Nie należy zapominać, że na miejscu tym powstają niebezpieczne substancje stanowiące zagrożenie biologiczne, które należy bezwzględnie wyeliminować. Dlatego bardzo ważną czynnością, choć niektórzy mogą nie zdawać sobie z tego sprawy, jest dokładne sprzątnięcie miejsca zbrodni. Co może wydawać się bardziej szokujące, ale i z jednej strony zrozumiałe, nie zajmują się tym funkcjonariusze lub inne służby – obowiązek ten spoczywa wyłącznie na rodzinach, które nierzadko muszą zwrócić się o pomoc do osób trzecich.

Czym jest sprzątanie miejsca zbrodni?

Sprzątanie miejsca zbrodni, najogólniej mówiąc, polega na całościowym czyszczeniu miejsca, w którym zostało dokonane przestępstwo. Wiąże się to z usunięciem wszelkiego rodzaju plam, krwi, zanieczyszczeń, płynów ustrojowych, fragmentów tkanek czy innych materiałów zakaźnych oraz ewentualną neutralizacją przykrego zapachu.

Zdarza się, że dana zbrodnia nie została ujawniona w krótkim czasie od jej dokonania. Skutkuje to stopniowym procesem rozkładu zwłok, który można podzielić na siedem głównych etapów. Co najmniej dobę po śmierci uwidacznia się faza gnilna (faza piąta), podczas której uwalniają się różne związki chemiczne (kwas propionowy, kwas mlekowy) i gazy (metan, amoniak). Szczególnie niebezpieczne dla organizmu człowieka są wytwarzane przez ludzkie ciało aminy, przede wszystkim trupi jad oraz putrescyna i kadaweryna. Trupi jad jest niezwykle toksyczny i stanowi istotne zagrożenie dla człowieka przy bezpośrednim kontakcie z ciałem, co może prowadzić do wielu powikłań zdrowotnych, m.in. zatrucia układu pokarmowego, krążenia, oddechowego lub neurologicznego. Jak można wywnioskować szybkość reakcji ma w tym przypadku ogromne znaczenie. Wraz z upływem czasu zwiększa się ryzyko powstania niebezpiecznych dla zdrowia substancji i związków, zwłaszcza po rozpoczęciu piątej i szóstej fazy rozkładu. Nie zawsze jednak szybka reakcja jest możliwa, co wiąże się, jak wspomniano wyżej, z momentem ujawnienia zbrodni, oraz z czasem prowadzonego śledztwa i bezpośrednich działań na miejscu zbrodni, które mogą trwać kilka dni, a nawet tygodni.

Sprzątanie miejsc zbrodni nie jest dla każdego

Biorąc pod uwagę zagrożenia, o których wspomniano wyżej, oczywistym jest, aby nie podejmować się samodzielnego sprzątania tego, co pozostało po zakończonym śledztwie. Wynika to również z dwóch prostych powodów: 1. wymaga to dysponowaniem specjalnym sprzętem i środkami chemicznymi, których najprawdopodobniej nikt nie posiada w swoim domu jako podstawowego wyposażenia oraz 2. brak odpowiednich kwalifikacji i przeszkolenia oraz nie dokładne wyczyszczenie może w dalszym ciągu stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia oraz życia naszego i innych.

Czyszczeniem miejsc zbrodni głównie zajmują się wyspecjalizowane w tej kwestii firmy, które w swojej ofercie posiadają przede wszystkim pozbywanie się zagrożeń biologicznych, krwi czy płynów ustrojowych (choć istnieją też firmy, które do swoich pierwotnych zadań jak czyszczenie dywanów, renowacja czy usuwanie pleśni, dołączyły sprzątanie miejsc przestępstw lub po zgonach naturalnych). Warto w tym przypadku dokładnie przeanalizować firmę, z usług której zamierzamy skorzystać. Liczy się przede wszystkim profesjonalne podejście.

Choć tego rodzaju usługi nie podlegają szczegółowym uregulowaniom prawnym, istnieją liczne przepisy, wytyczne i ograniczenia. Nakłada się na takie firmy obowiązek, aby osoby w niej zatrudnione przeszły w tym zakresie specjalne szkolenie, posiadały odpowiednie kwalifikacje oraz certyfikaty. W Stanach Zjednoczonych podlegają one kontroli i są regulowane przez takie agencje jak Administracja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, Departament Transportu, Agencja Ochrony Środowiska oraz Narodowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Ponadto w niektórych stanach wymaga się, aby firma była zarejestrowana w stanowym Departamencie Zdrowia czy posiadała specjalną licencję lub zezwolenia na transport odpadów biologicznych.

Pracownik powinien cechować się empatią i współczuciem, umiejętnością oddzielenia pracy od życia prywatnego, posiadaniem zwiększonej tolerancji na przykre widoki i zapachy oraz, co najważniejsze, powinien podchodzić do swojej pracy ze szczególną starannością i profesjonalizmem.

Etapy czyszczenia miejsc zbrodni i metody

Sposoby organizacji pracy w kwestii sprzątania mogą różnić się w zależności od firmy. Jest jednak między nimi wiele elementów wspólnych, jak wykorzystywanie podobnych technik, sprzętu oraz środków do dezynfekcji. Można wyróżnić kilka podstawowych etapów. Są one oczywiście stosowane po uprzednim uwzględnieniu stopnia skażenia i oceny zabrudzenia miejsca zbrodni. Na potrzeby artykułu analizie zostanie poddana sytuacja sprzątania miejsca zbrodni w zamkniętym pomieszczeniu na przykład mieszkaniu.

Pierwszy etap stanowi przygotowanie do pracy. Niezbędne jest ubranie stroju ochronnego, rękawic ochronnych, masek różnego rodzaju (pełnotwarzowych, z filtrem), okularów ochronnych, najlepiej gumowych wysokich butów, które można dodatkowo zabezpieczyć. Należy również przygotować specjalne pojemniki na odpady biologiczne, środki chemiczne, środki reagujące w kontakcie z krwią, szpachelki i tym podobne rzeczy. Odpowiednie zabezpieczenie to podstawa, gdyż istnieje ryzyko bezpośredniego kontaktu z krwią i bakteriami, które mogą być nośnikami groźnych chorób zakaźnych. Nigdy nie mamy stuprocentowej pewności czy dana osoba na coś nie chorowała.

Drugi etap to uporządkowanie danego pomieszczenia, usunięcie i wyniesienie wszelkich niepotrzebnych rzeczy takich jak meble, dywany, fotele czy sprzęty RTV i AGD oraz wszystkie śmieci zalegające w danym miejscu. Ponadto demontuje się obrazy oraz oczyszcza ściany i sufity. Przedmioty skażone biologicznie są dokładnie czyszczone i wkładane do specjalnych pojemników, które poddaje się późniejszej utylizacji.

W trzecim etapie dokładnie oczyszcza się miejsce, który stanowi największe zagrożenie biologiczne. Usuwane są pozostałości tkanek, krwi i innych niebezpiecznych substancji. Oczyszcza się również inne powierzchnie, aby mieć pewność, że nie pozostały jeszcze inne szkodliwe związki. Następnie w tym miejscu usuwa się podłogę, tj. panele lub płytki podłogowe, deski parkietowe czy wykładzinę podłogową oraz poddaje się te miejsca ponownemu odkażaniu.

W czwartym etapie dokładnie odkaża się wszystkie pomieszczenia. Przede wszystkim używa się metody ozonowania pomieszczeń, zamgławiania ULV, dezynsekcji oraz dezodoryzacji. Ich zastosowanie pozwala na skuteczne usunięcie drobnoustrojów, uniemożliwienie rozwoju i namnażania się różnych mikroorganizmów. Bardzo ważną kwestią jest również pozbycie się nieprzyjemnego zapachu, którego neutralizacja zwykłymi metodami jest bardzo trudna do osiągnięcia.

Niektóre firmy w końcowym etapie oferują również możliwość odzyskania wszelkich wartościowych przedmiotów z użyciem suchego lodu.

Po co najmniej 12 godzinach od zakończenia usługi mieszkanie jest gotowe do dalszego użytkowania. Po całym zestawie działań i zastosowaniu różnych specjalnych środków chemicznych i metod, jakiekolwiek ryzyko kontaktu ze skażonymi przedmiotami zostaje zneutralizowane, zapewniając całkowite bezpieczeństwo użytkowania. Skażone przedmioty po zakończeniu sprzątania są przewożone do utylizacji, aby pozbyć się niebezpiecznych i toksycznych dla człowieka substancji.

Nie ulega wątpliwości, że sprzątanie miejsc zbrodni należy do jednych z trudniejszych czynności, wymagających ogromnej dokładności i odpowiedzialności – chodzi przecież o to, aby zapewnić całkowite bezpieczeństwo i nie narażać ludzkiego życia i zdrowia. Choć działania te są poruszane w niektórych programach lub można natknąć się na różne informacje na ten temat w internecie, niewiele osób jest świadomych, jak istotna jest to kwestia. Z pewnością nie należy to do najprzyjemniejszych czynności, trzeba jednak pamiętać, że oczyszczanie danego miejsca samemu nie jest wskazane, najlepiej zostawić to profesjonalistom, którzy wiedzą jak zrobić to skutecznie.